Wednesday, January 28, 2009

"Shën Berisha" si Shën Kozmai


Arben Llalla (18 Janar 2007 )
Ish-kryetar i Forumit të Emigrantëve Shqiptarë në Greqi, dega Selanik


Deklaratat e fundit të kryeministrit shqiptar, Sali Berisha, për
gazetën "TO VIMA", për çështjen çame si problem teknik ligjor dhe jo
problem kombëtar, zgjidhjen e problemit çam midis Greqisë dhe
Shqipërisë pa ndihmën e Europës dhe SHBA-ve, si dhe emërtimin i
minoritetit grek si "vorioepiriot" , ka hutuar politikanët shqiptarë
dhe i ka dhënë një goditje të rëndë çështjes çame. Me këtë deklaratë,
Berisha mund të quhet një Shën Kozma Berisha. Por kush është Shën
Kozmai që kryeministri Berisha po e imiton në kohën tonë?
Shën Kozmai është për grekët babai i përhapjes së greqizimit në Greqi
për asimilimin e shqiptarëve (arvanitasve) dhe për asimilimin e
shqiptarëve në Shqipëri. Këtë na e dëshmojnë shumë dokumente
historike, njëri në to është shkrimtari grek, Thoma Paskidhus, i cili
në vitin 1879 boton një libër për bullgarët, vllahët dhe shqiptarët.
Autori grek shkruan se "këtë vepër ia kushtoj veprës së Shën
Kozmait". Duke e quajtur "BABAI I GREQIZIMIT". Studiuesi i nderuar,
prof. Sherif Delvia, pak muaj më parë botoi një studim për figurën
antishqiptare të Shën Kozmait në gazetën "Shqip". Shën Kozmai përhapi
gjuhën greke nga Suli i Çamërisë e deri në Krujën e Skënderbeut. Në
gazetën "Shqip" 7 tetor 2006, prof. Delvina solli dokumente për Shën
Kozmanë, ku thuhej:
"Dërgoni fëmijët tuaj të mësojnë greqisht për arsye se kisha jonë
është greke. Dhe ti, vëllai im, po nuk mësove greqisht, nuk mund të
kuptosh ato që thotë kisha jonë. Më mirë, vëllai im, të kesh shkollë
greke në vendin tënd, se sa të kesh burime dhe lumenj. Cilido i
krishterë, burrë apo grua, që më premton se brenda në shtëpi nuk do
flasë shqip, le të ngrihet në këmbë dhe të ma thotë këtu. Unë do t`i
marr atij të gjitha mëkatet në qafën time, që nga dita e lindjes së
tij deri sot, do t`i porosis të gjithë të krishterët që t`i flasin
dhe do t`i shlyej të gjitha mëkatet. Ai nuk do ta gjente këtë rast
sikur të jepte para me mijëra". (Predikimi 7 drejtuar shqiptarëve të
Epirit).
Një dokument tjetër për greqizimin e fshatrave shqiptare të bërë nga
propaganda e Shën Kozmait janë dhe fshatrat Frashtani dhe Lugari në
Dropull. Frashtani dhe Lugari banohet nga shqiptarë ortodoksë dhe kur
kaloi andej Shën Kozmai, deklaroi që këto fshatra duhen të asimilohen
dhe të greqizohen.
Për greqizimin e fshatrave Frashtan dhe Lugar në Dropull kemi edhe
dokumentet historike të kohës së mbretit Ahmet Zogu, kur fshatarët e
Frashtanit edhe të Lugarit i shkruanin mbretit të shqiptarëve, Zogut:
Ahmet Zog, o madhëri. Kjo punë qish bëri vaki, të mësojmë grekçen në
skoli (shkolël)? Frashtani dhe Lugari s'kanë punë me Greqinë se janë
me Shqipërinë. Duam gjuhën që flet ti dhe flamurin kuqezi, duam
shkollë si në Muzinë, si fshatrat që kemi fqinjë, Labova me
Lunxhërinë. Dhe gjithë bregdeti ynë.
Ahmet Zogu, Mbreti i shqiptarëve, u përgjigjet fshatarëve të
Frashtanit dhe të Lugarit: "Vllazën të gjakut dhe të gjuhës! Duke
përgëzuar për dëshirat tuaja të zjarrta, ju uroj t'i gëzoni shkollat
shqipe".
Këto janë vetëm disa vështrime historike për propagandën e Shën
Kozmait për greqizmin e Jugut të Shqipërisë. Por sot, në ditën me
diell, po na del një Shën Kozma Berisha i shekullit XXI, më i
rrezikshëm se Shën Kozmai i shekullit XVIII.

Sali Berisha dhe grekët

Kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha, i njohur për ndjenjat e tij
kombëtare në vitet 1992-1999, ka filluar që në fillim të vitit 2002
të braktisë çështjet madhore kombëtare dhe të bëhet një vasal i
Greqisë. Në qoftë se do t'i rikthehemi ngjarjeve nga vitit 2002-2007,
Sali Berisha ka bërë mjaft për çështjen greke për aneksimin e Jugut
të Shqipërisë, duke dëmtuar rëndë çështjet kombëtare shqiptare.
Mbas triumfit të Partisë Socialiste në Athinë, në mitingun e vitit
1997, ku për herë të parë një parti shqiptare organizonte miting
parazgjedhor edhe Partia Demokratike mendoi të themelonte degët e saj
të partisë në Greqi.
Kështu, në vitin 2000, në Athinë dhe Selanik u themeluan degët e PD-
së e në këto degë të PD-së u anëtarësuan shumë nacionalistë
shqiptarë, me shpresën se PD-ja përfaqëson të djathtën e vërtetë
shqiptare. Por koha po tregon se kryetari i PD-së qenka bërë vasal
politik i grekëve. Më kujtohet shumë mirë vizita e Sali Berishës më
19 qershor të vitin 2003, ku mori pjesë në Kongresin e Partive
Popullore Demokratike Europiane. Ishte vizita e parë zyrtare e
Berishës në Greqi dhe ai qëndroi nga 19-21 qershor (ose korrik) në
hotel "Sani Beach", rreth 80 km larg nga Selaniku. Siç duket, aty, në
hotel "Sani Beach" Berisha ka mundësi të ketë bërë marrëveshje
politike për ngjitjen e tij në pushtet me ndihmën e grekëve dhe
përhapjen e greqizimit në Shqipëri nga ana e tij.
Në gazetën "Shekulli", Diouardi do të shprehej për takimin e Berishës
me kryetarin e Lobit për Vorioepirin, Nikolas Geixh: "Berisha ka
tradhtuar interesat e shqiptarëve të Amerikës dhe ato të Shqipërisë
që është takuar me armikun e shqiptarëve, Nikolas Geixh".
Për atë takim Berisha u kritikua nga të gjithë personalitetet
kombëtare shqiptare në mbarë botën. Ky është vetëm fillimi i
historisë së krushqisë politike të Berishës me grekët. Berisha, në
fillim të vitit 2006 do të hapte zyrtarisht shkollën e parë greke
shtetërore në Himarë. Atje ku historikisht nuk njihet si vendbanim i
minoritetit grek.
Të hapësh sot një shkollë private greke, turke, italiane, serbe etj.,
nuk është problem kombëtar. Por kur hapen nga shteti shqiptar shkolla
greke aty ku nuk njihet si vend i minoritetit grek, kjo gjë është e
rrezikshme për të ardhmen.
Më tej vazhdon me skandalin e varreve rë ushtarëve të vdekur grekë në
Luftën italo-greke në Shqipëri. Për t'i shpërblyer grekët për ndihmën
që i dhanë në zgjedhjet e 2005-s deklaron se problemi çam është një
problem ligjor dhe jo kombëtar.
Por le të kthehemi edhe një herë në deklaratën e Berishës për gazetën
greke "TO VIMA", të cilën e botuan edhe në mediat shqiptare, ku
thuhet: "I pyetur për minoritetin grek në Shqipëri, Berisha u
përgjigj se "vorioepiriotë t" janë integruar në shoqërinë shqiptare,
sikurse shumë shqiptarë i janë bashkuar shoqërisë greke".
Berisha duhet ta dijë se termi "vorioepiriot" në gjuhë diplomatike
midis dy vendeve është i ndaluar. Politikanët grekë zyrtarisht
asnjëherë në Tiranë nuk e kanë përmendur fjalën "vorioepiriot" ,
ndërsa kryeministri ynë në prag zgjedhjesh bën gafën më të madhe
diplomatike, duke i quajtur minoritarët grekë "vorioepiriotë ", ashtu
siç i quajnë qarqet shoviniste greke. Sali Berisha bën mirë të
kërkojë falje publike për këtë, sepse po nuk e bëri, historia do ta
dënojë si Shën Kozma Berisha.
Zoti Kryeministër! Unë nga mëma jam nga Gjirokastra, ndërsa gjyshin e
babait e kam me origjinë nga Suli i Janinës. A mund të më thoni: A
ndihem grek? A jam unë "vorioepiriot" ?!

LINGUISTIKA nga Nezir Myrta

LINGUISTIKA nga Nezir Myrta



Fjala – Linguistika, apo gjuhësia, si fjalë shkencore botërore, është shkenca e cila merret me studimin e një gjuhe dhe origjinën e saj, me studimin e një grupi gjuhësh dhe origjinën e tyre dhe me studimin e Gjuhësisë së Përgjithshme (Linguistikës Gjenerale) e origjinën historike të saj. Kjo fjalë – Linguistika është një kompozitë gjenerale, e cila e ka origjinën e vet në dy rrënjë fjalësh: lin + gui – të cilat përbëjnë fjalën – lungui, nga fjala për emërtimin e gjuhës në gjuhët latine – lingua.



Nëse e dëshifrojmë këtë kompozitë gjenerale – Linguistika, sipas methodës linguistike gjenetike, për ta njohur origjinën linguistike të saj, na del sipas formimit fonomorfologjik kështu: Lin+gui+st+i+k+a. Të dy rrënjet – lin+gui – në përbërjen e tyre morfologjike, formojnë bazën kompozitore – lingui, nga fjala – lingua, si përshtatje përcaktuese fonetike me ndryshimin e tingullit fundor, zanores – a, në – i, ndërsa, pjesëzat kompozitore – st+i+k+a=stika, janë sufiksale i.e., që përcaktojnë fjalën – lingua (lingui), në trajtën e pashquar si emër – linguist, pëmes grupit - st, në trajtën e shquar – linguisti, përmes zanores - i, si formë mbiemrore e pashquar – linguistik, përmes tokzanores - k dhe si trajtë shquese e kompozitës në përcaktim të emërtimit të saj – Linguistika, përmes zanores – a.



Rrënja kryesore e kompozitës – Lingustika, është nomi – gui, që kuptojmë fjalën për emërtimin – gjuha – e cila sipas shqipes na del si trajtë e shkurtë e emrit – gui=gua=guha=gjuha, nëpër trajtat zhvillimore të illirishtes së lashtë, që në shqipen e vjetër e kemi në disa forma dialektore – gua – giua=giuha=gluha=gjuha – si ndryshime historike fonetike shqipe-illire.



Fillesa morfologike e kompozitës – Linguistika, rrënja – Lin – është kuptimi i formimit të një gjuhe nga një burim i përbashkët gjuhësh, nga një gjuhë e parë - një gjuhë e cila lindet nga Ama e saj e lashtë – lin=lind=lindet si gjuhë e re lineare, me spjegimin shqip – lin gua – lind gua (guha), lindet gua (guha-gjuha) – gua e re – lind gua – lin gua – lingua.



Pra, rrënja e fjalës – lin – ethymologjinë e saj e ka në fjalën – lind, nga fjala – lindje, gjuhë e lindur, e formuar si gjuhë linerare, e cila përbëhet nga tre tinguj – lin(d), ku origjina fonetike e tingujve na difton diftongun – l+i=li – si diftong që difton – lindje (lindja e diellit, lindja e djalit, lindja e vajzës, lindja e foshnjes) në shqipen. Kurse tingulli i tretë i rrënjes – lin – lin(d) – është trajta e shkurtë fonetike e grupit të shqipes – nd – që theksohet në shqipen e vjetër të folur me një tingull të bashkëdyzuar, të cilin e kemi në fjalët e fjalëformimet shqipe: ndij, perëndij, perëndia, ndigjua, ndjej, ndjenja, parandjenja, ndjeva, parandjeva, ndoshta, ndashtë, mendja, mendim-i, ndeja (nde^ja), ndera, ndihma, ndikimi, andej, këndej, ëndë-ëndet-ëndje, andje-andja-anda-ënda etj.

Në lidhje me dytingullorin, apo grupin fonetik të shqipes së vjetër – nd – e kemi shëmbullin e mirëpritur të albanologut, F. Boppi (1855), ku shihet përpjekja e tij për ta konstatuar mendimin se shqipja e vjetër, ka mundësi më të forta për ta spjeguar gjuhën sanskrite, ku na del mendimi i tij krahasues: “Përsa i përket leksikut të shqipes, me anën e sanskritishtes, gjindet një pikë referimi më e lehtë dhe më e natyrshme, se sa me anë të greqishtes. Në numrorin e shqipes – nëndë (nandë, gege – na^nd), duket se nën ndikimin e likuideve të mëparshme është futur një – d, në vend të – t-së. Po të hiqet rrokja – dë, nga nandë (na^nd), gege-shqipe, spjegohet më lehtë me rrënjen sanskrite për numrorin – navan, se sa me greqishten – evvea”. Duke mos e njohur mirë fonetikën historike të dytingullorit të Gegënishtes – nd, që është bazë e shumë fjalëve kryesore shqipe të lartëpërmendura (mend-je, mend, ndij, perëndij...), nuk duket aspak se është futur një – d, në vend të - t-së, nën ndikimin e likuideve të mëparshme, por, ishte dhe është kjo – nd, që përbën natyrën e një tingullit shumë të rëndësishëm linguistik. Sikur ta dinte Boppi, këtë dytingullor – nd, që tok me atë – ng (nga, ngasje, ngamje, ngue, nguemja, ngat, n’gati, ngucama, nge...) i cili poashtu theksohet vetëm me një tingull në të folur shqip – do ta kishte shumë më lehtë ta spjegonte afërsinë e lashtë të shqipes me sanskritishten, duke krahasuar spjegimin shqip të numrorit gegë – na^nd (nandë) – na^nd=navan, kunë shqipen përbëhet nga tre tinguj, kurse në sanskritishte nga pesë tinguj, do të thotë se në shqipen është edhe më shkurt si trajtë emërtuese – na^n(d), gege-shqipe = navan, sanskrite.



Kështu, rrënja – lin – në pikëpamje linguistike e ka kuptimin e lindjes së një gjuhe nga një gjuhë e parë (nëna lind foshnjen e gjuha lind gjuhën) gjuha lind gjuhën – lingua, ku si folje – lind – formoi fillin e kompozitës – Linguistika.



Kompozita i.e. Linguistika, e cila sot merret edhe si kompozitë gjenerale për Linguistikën Gjenerale – fomohet kryesisht nga një fjalë për emërtimin e gjuhëve latine, kurse në shqipen janë dy fjalë, sipas ethymologjisë së shqipes së vjetër, apo illirishtes së re – me një ndryshim intonal fundor nga rrënja – gua, në – gui (gua=gui), si formë paraindo-europiane.



Guha lind guhën – lingua (gua lind guen – lingua). – Gjuha greke lindi gjuhët greke (sllave), kurse gjuha latine lindi gjuhët latine (romane). Ndërsa, me plot kuptimin e fjalës - gjuha illire-pellgaze, lindi gjuhët indo-europiane.



Gu^ me ku^ (guhë me kun, gjuhë me kun – gjuhë kuniforme)



GUA E GEO



Gua e geo janë dy fjalë - termine të para të fillit të shprehjës së zhvillimit të kulturës së të folurit të njeriut, duke formuar komunikimin e njeriut – gjuha si mjet shprehjeje. Gua është – gjuha, kurse geo është – dheu, toka.

Fjala – gua, si trajtë e shkurtë e fjalës, termit – guha (gjuha), është në tri trajta emërtuese: 1. gua, si emërtim i organit anatomik të trupit të njeriut, organ i gojës – gua e gojës – guha e gojës, shqisa e të shijuarit, 2. gua, guha-gjuha, emërtimi i gjuhës së njeriut, përcakimi për gjuhën dhe 3. gua, folja, të folurit e gjuhës së njeriut – ku shqipja i ka shumë forma të pasura linguistke, si thesare burimore të koncepteve: ligjërim - /gjuhë/ - të folur. Termat e vjetra bartin në vetvete lashtësinë e njeriut, kulturën e veprimit të tij dhe karakteret terminologjike e leksikore, të cilat ndryshojnë në koncepte të reja. Kur marrim shembuj nga shqipja e vjetër, kemi shprehjet: po folë djali / a po të folë djali-qika / ka nisë me folë pak / po folë mirë / çka po folë ashtu?/ po foli drejtë / fol e mbushma menden / guha asht s’ashtë po eshtna then / foli sa mujti / fol e mos hesht / fol me mend / etj., ky term – fol, folja, formoi konceptin – të folurit, si koncept i ri shqip, kurse termi – folja – u formua për emërtimin e pjesës së ligjeratës gramatikore – folja, si koncept i ri, nga termi i vjetër.



Termi i lashtë – gua, formoi konceptin e ri – gjuhë, nga (gu^- gu^h(ë), ndërsa termi i lashtë – geu-dheu, toka, formoi koncepin e ri – geo, ku diftongu – ge – (ge’) me zanoren e zgjatur të theksuar – e, është një term i lashtë – ge – që përcaktoi emërtimin e hidronomit – ege (Ege-Egje-Egjeu), si kuptim i gjetjës së dheut, tokës (ujdhesave të shumëta të detit Egjee dhe nga kuptimi i tokës, dheut, iu dha emri hidronomit, ujit të detit, emërtimi i detit). Ky kuptim i gjetjës – e gje – është shprehja shqipe – gjetja e dheut, tokës – e gjee, (lype tokën se e gje), e gjenë, si kuptim i foljës shqipe – me gjetë, për të gjetur. Por ky term – ge – krijoi emërtimin – gen-i, geni i njeriut, geni i gjallesës, (genesis) - lidhet me emrin – gegë (gega) Gega i Dardhanisë (emërtimi i Grykës së Dardhanelleve – Dardanelet), që substancionohet, në kuptimin e përgjegjës së njeriut – të foljës së njeriut, kur njeriu – gjegjet = geget – gega geget – ai që përgjegjet, njeriu që geget – të folurit e njeriut – gua – guha e geges – germa e geges.



Diftongu – ge – ka kuptimin e dheut, tokës, në kohezionin linguistiko-historik, të rrjedhës së theorisë se njeriu u krijua nga dheu, toka edhe do të bëhet dhee, tokë – nga dheu u krijua e dhee bëhet. Diftongu – ge – difton dhee, tokë – ku në kuptimin e atij që u krijua nga Dheu – ai që përgjegjet, ai që jep gjegje (gege), flet, apo geget – geget gega – gega geget, rrodhi emërtimi i fjalës – gega, si antroponom gjeneral i banorit të atij vendi, Gega i Gegënisë, kurse si toponom – Gegënia. Poashtu ky diftong – ge, formoi termat: Gea (Perëndia e Tokës), si term mythologjik. Tash, të shohim, se sa kanë lidhje kronologjike linguistike fjalët: geo - gua – gea – geni – gega – goga. Këta terma të lashtë bartin me vete vet lashtësinë e njeriut, në formimin e koncepteve të reja të sotme linguistike, të cilat i takojnë një periudhe të hershme para indo-europiane.



Gua e njeriut që u krijua nga dheu (geu-geo). – Termi – gua – nëpërmjet të varianteve shqipe të lashta – gua – guha – giuha – gluha, ku termi – giuha e dha konceptin – gjuha, të folur, e folme (dialekt).

Fjala – dialekt – formohet nga pjesët: di+a+lek+t, që diftongu – di, ka kuptimin e një pjese të së folmës, tingulli apo zanorja – a, në këtë rast të termit është një lidhëse e kompozitës, ndërsa rrënja – lek (që është edhe kuptimi i Lekut-monedhës shqiptare, nga antroponomi Lekë, Leka dhe Lekët), është kuptimi i të folurit, kuptimi i gjuhës, që në rastin – alek, nënkuptohet njeriu që flet, folësi i parë – që formoi antroponomin – Lekë-a, nga illirishtja – Aleksandër, me kuptimin – shqipja flet – folësi shqip i Folësi i Parë. Kurse në rastin e të folmës – lek(t) – alekt, tingulli – t, skajon termin – dialekt – pra, ai që formoi të folurit e parë – gjuhën e parë.

Ndërsa, termi – gluha – që e hasim në shkrimet e Buzukut tek Meshari, është term i lashtë, që formoi konceptin – glosë, glosa (glosse), gjithashtu formoi në greqishte fjalën – glota – gjuhë - si kuptim i konceptit më të vonshëm – glosa (fjala). Në këta terma vlenë të theksohet, se si dominon tingulli – L, që është vet filli i lëvizjes së gjuhës në gojë – lëvizja e gjuhës në gojë, si organ anatomik, me përshkrimin – një copë mish në gojë, e gjatë në formë shpatuke (guha-gjuha). Pra, këtu kemi dy variante të termave – gua – guha, si terma shumë të hershme të fillit të gjuhës së parë dhe këta dy termat tjerë të mëvonshëm – giuha e gluha (glosa – si kuptim për fjalën).



Ethymologjia e termit – gua. – Gjuha si mjet komunikimi në mes njerëzve, krijoi emërtimet e natyrës dhe komunikimin indirekt me natyrën, nga zërat e natyrës formoi tingujt e gjuhës, në abecetë e para i.e., nga pozita e hapjes së gojës, rrodhi tingulli i parë – a, si fill i gjuhës së shkruar. Pikërisht kjo zanore – a – përcaktoi diftongun – gu – gua. Diftongu – gu – i cili theksohet me zanoren hundore – u^ - në shqipën e vjetër emërton edhe pjesën e mesme të këmbës, gu^ - guni (gju^ - gjuni, gjuri), në terminologjinë dialektore: gazhdra e gunit, ashti i gunit, ashti i rrumbullakët lëvizës, në pjesën e parme të këmbës. Tash, këta dy terma shqipe – gua-guha e guni – rrjedhin nga një diftong – gu^, ku gua-guha është një copë mishi lëvizëse, e zgjatur në gojë dhe guni është një copë ashti rrumbullak lëvizës në këmbë, të cilat dhanë dy terma tjera – guni e goja, guha e gojës e guni i këmbës (gjymëtyrë), këta si terma anatomik. Kurse, në shqipen, diftongu – gu – dha emërtimet: guha, gur-i, gurrë-a, gup-i (fati, gopi), gushë-a, guxim-i, gusa, guaca, guci, gulshim-i, guma, gufim-i etj.



Në variantet terminologjike të hershme rrodhën fjalët e para me të cilat mund të formojmë një diagram, me të cilin pasqyrojmë lidhjen në mes emërtimit të fjalës – gua (guha-gjuha), si mjet komunikimi – me termin geo-dheu, toka, poashtu, me emërtimin e zotit të tokës – gea, deri tek termi – guha (gjuha):



Gua

/ \

/ \

Geo Gea

\ /

\ /

Gega



Emërtimi – gua, iu prinë të gjitha termave tjera në kuptimin e të folurit, sepse përmes gjuhës filloi emërtimi terminologjik dhe vet linguistika theorike, gjuha është ajo fuqia e të shprehurit të njeriut, që flet për gjithçka dhe duhet të vihet në pikën fillestare të gjithçkafes, përmes të cilës shprehet kultura e njeriut, zhvillimi i diturisë e shkencës.


Fjala – gua – guha – gjuha, në termat e Linguistikës i.e. lingua, langue, language, kryesisht në gjuhët romane, në theorinë linguistike, na del në forma të ndryshme si termine. Gjuha gjermane dhe gjuhët gjermanike, ndryshojnë në termin e koncepteve të tyre përnga forma e të shprehurit, për gjuhën si organ anatomik, gjuha si mjet i të folurit dhe të folurit. Gjermanshtja ka emërtimin për termin linguistik krejt shqip me të gjitha elementet tingullore dhe morfologjike – sprache (shprahe), që është shprehje, shprehja – german sprache (deutsche sprache), me kuptimin e shprehjes së njeriut, të shprehurit me të folur. Kurse, tek termi – gjuha, si organ anatomik i gojës, tek gjermanishtja e kemi – zung (cung), e cila lidhet me shqipen përmes fjalës – cung-u, një cung mishi i zgjatur në gojë dhe lëvizës, ku kemi disa fjalë shqipe lidhur me këtë term - cung-u: cungu i drunit, cungu i bimës, cungu i druve (një copë dru ku copëtohen drutë me spatë), cungu i bimës (pjesa e trupit të bimës nën dhe, nën tokë, në të cilën lidhen rrënjet – cungu i lisit, cungu i bungut, cungu i ahut). Një copë dru i shkurt, reflekton një copë mishi në gojë si term anatomik për gjuhën në gjermanishten. Kur njeriu ka ndonjë fatkeqësi dhe pret gishtat e dorës, në shqipe themi – i ka mbetë dora cung (pa gishta), ose kur e këputë dorëndhe i mbetet pjesa tjetër e krahut, themi se i ka mbetë krahu cung, i cunguar, si cungu. Poashtu, kemi fjalën - cung edhe si mbiemër: i,e,të cunguar-a, si folje – cungua, cunguar, kurse si term tjetër – cungim-i-e-et etj.



Një nga problemet më të ndërlikuara të theorisë liguistike moderne edhe vet në Linguistikën Gjenerale, është kundërvënja në mes dy termave: gjuhë – e të folur. Kemi probleme terminologjike në gjuhët i.e. – ger. Sprache – cunge / ang. Speak – speech – language – tonge / fr. Langue – langage – parole – discours – parler / it. Lingua – linguaggio – parole / span. Lengua – lenguaje – habla / arab. Lisan – kalam (gjuhë – të folur) / greq. Glota – logos / lat. Lingua – sermo / rus. Jazyk – rec – govor / kroat.serb. jezik – govor / .



Rreth termave – gjuhë dhe të folur probleme ka gjermanishtja: sprache – rede – das sprechen-sprachact-sprachbesitz- Spreche – Einzel, Sprache – Sprachfahigkeit etj. Edhe gjuha angleze ka probleme terminologjike, lidhur me termat – gjuhë dhe të folur, e gjuha organ anatomik – language – gjuhë, kurse, speech – të folur,e tonge – termi anatomik për gjuhën. Sipas W. Baskinit, që e përktheu Kursin e Saussure-t, e jep tash një zgjidhje të re anglishte: language – gjuhë / speech (humman speech) – ligjërim dhe speaking – të folur.



Dihet se kompozita – Linguistika u formua nga gjuhësia romane dhe gjenetika linguistike e vet fjalëformimit – lingua (lingui), na jep shkrepje të reja mendimesh dhe hapë udhë të re që duhet ndjekur, për të ardhë deri tek burimi i vërtetë terminologjik. Udha është e hapur për të gjitha gjuhët, për studime ethymologjike, por shqipja e vjetër, përbën në fokusin e saj linguistik një thesar të madh e të pastudjuar mirë elementesh fonetike e fonomorfologjike, sidomos në morfologjinë historike të saj, me rrënjet e lashta linguistike. Shumë nyje linguistike të lashta shqipe, nga ato edhe parahistorike, për të cilat nuk kanë mundësi spjegimi shumë gjuhë tjera edhe të mëdha. Mu për këto shkaqe linguistike edhe nuk kanë mundur derisot ta përcaktojnë shqipen në asnjerin grup gjuhësh i.e. satem e kentum.



Termi – langue, shpesh përdoret edhe si synonom për – language – langage. Sipas Fjalorit Linguistik, Paris, 1973 “Language - është terësia e fenomenit njerëzor – gjuhë, jo gjuhët konkrete, por të bazuara në faktin e ekzistencës së tyre dhe në faktin psikologjik të aftësisë së njeriut për të komunikuar me shenja. Language – është aftësia specifike e gjinisë njerëzore për të komunikuar me ndihmen e një sistemi shenjash tingullore gjuhësore duke vënë në lojë një teknikë trupore komplekse dhe duke supozuar ekzistencën e një funksioni symbolik edhe të qendrave nervore gjenetikisht të specializuara. Ky sistem shenjash tingullore përdoret nga një grup shoqëror i caktuar dhe përbën një gjuhë të veçantë. Sipas problemeve që ushtron termi – language – është vend analizash shumë të ndryshme, që implikon raporte të shumëanshme: relacioni midis subjektit e ligjërimit, që është fusha e psikolinguistikës – midis ligjërimit e shoqërisë, që është domen i sociolinguistikës – midis funksionit symbolik dhe sistemit që përbën gjuha, midis gjuhës si tëresi dhe pjesëve që e përbëjnë, midis gjuhës si sistem uniersal dhe gjuhëve që janë forma të saja të veçanta, midis gjuhës së veçantë si formë e përbashkët e një grupi shoqëror dhe realizimeve të ndryshme të kësaj gjuhe nga folësit – e gjithë kjo hyn në domenin e Linguistikës.”



Për strukturalizmin amerikan, gjuha është sistem relacionesh, ose bashkësi sistemesh të lidhura ndërveti, elementet e të cilave nuk kanë asfarë vlere jasht relacioneve të barazisë e të kundërvënjes që i bashkojnë. Termi – langue, i kundërvihet dialektit (të folmes) dhe shenon gjuhën e një bashkësie folëse, ose terësinë e mjeteve shprehëse, që përdorë një shoqëri për të komunikuar. Këtu mendojmë, ndryshon qendrimi freng nga ai amerikan, për domenin – Linguistikë. Për frëngët, termi, dialekt - domethënë, jo variacion territorial i një gjuhe, por variacion i pavleshëm i një gjuhe, që më shumë përdoret nga ato shtresa të caktuara dhe që dialekti është i denjë, të përdoret si gjuhë kulture. Mendojmë se dialektet kanë rëndësinë e tyre, ato janë bazamenti i gjuhës së kulturës dhe pa ato nuk ka as gjuhë kulture, sepse vet gjuha e kulturës është vet fryti i dialekteve, si normë letrare e një gjuhe moderne – por, jo të merret dialekti s gjuhë kulture kombëtare dhe amerikanët kanë të drejtë logjike sociolinguistike dhe shkencore, ku strukturalizmi duhet të jetë në qendër të vëmendjes, për konceptin – gjuhë, language, langage, langue. Prandaj, koncepti i Linguistikës strukturale në përgjithësi – gjuha si sistem relacionesh, i kundërvihet jo të folurit, por strukturës së asaj pjese të ligjërmit – gjuhës dhe të folurit si prodhim individual, duke formuar komunikimin e një bashkësie. Krejt, kjo mvaret nga rregullimi i kombinimit të rregullave sintagmatike dhe rregullave paradigmatike, të cilat bashkohen midis një sistemi shenjash, që i kemi tek termi – gjuha – langue.



Spjegimi linguistiko-fonetik dhe sociomorfologjik i kompozitës fillestare – Linguistika, rifillon bazën shkencore të Linguistikës Gjenetike, ku shihen rrënjet e nëndheshme, apo të nëngjuhëshme dhe dalin në provë shkencore të secilës gjuhe indo-europiane dhe asaj Gjenerale dhe dihet kush kujt i ka borxhe huazimesh epokale linguistike. Nuk ka asnjë gjuhë të vdekur, vetëm pasi të ketë vdekur një popull totalisht bashkë me gjuhën e tij, ashtu sikundër ndodhi me disa popuj të zhdukur tërësisht.


Gjuha përcakton popullin, kurse Linguistika, përcakton Historinë e Botës.

------------------------------------------------------------------------------------------------

HISTORIA E VERTETE E GJUHESISE SHQIPTARE - Nezir Myrta

--------------------------------------------------------------------------------

HISTORIA E VERTETE E GJUHESISE SHQIPTARE ALBANISTIKA E VERTETE ALBANISTIKA REALE
- ORIGJINA REALE E EMRIT - I L I R




Albanistika, si shkenca linguistike e cila merret me studimin dhe prejardhjen historike te gjuhes shqipe dhe percaktimin e Shqipes ne Indo-europianistike, apo percaktimin e vendit te gjuhes shqipe, ne grupin e Linguistikes indo-europiane - duhet te percaktoje shkencerisht emertimin e vet paraardhesit te shqiptarit qe derisot njihet me emrin - i l i r.
Emri - i l i r, derisot njihet si emertim i stergjyshit te shqiptarit-skiptarit(albanit),si antroponom dhe - Iliria, si emer gjeografik - toponom, vendi, atdheu i ilireve. Nga fjala - i l i r, rrodhen fjaleformimet shqipe: Iliri, Ilirja, Ilire, Iliret, Iliria, Ilirolog, Ilirologji-a; - qe per ndryshim nga Sllavistika (ilir, ilira, ilirska, iliri, Ilirija,ilirolog, Ilirologija) ku theksohet dytingullori sllav - L=LL, kurse ne shqip theksohet L dhe per ndryshim nga Romanistka (illyr, illyra, Illyria, illyrian, Illyrians, illyrolog, illyrologie - nga latinishtja - Hilliria, Hillircum dhe para saj nga greqishtja e vjeter - Hilliricos) - ne vet Shqipenna del krejt ndryshe per dalim nga dy grupet e medha te Linguistikes indo-europiane.
Tash shtrohet pyetja madhore: pse emri - i l i r, ne gjuhen shqipe theksohet me tokzanoren (bashktingelloren) - L dhe ne te dy grupet e gjuheve sllave e romane, theksohet me konsonanten - LL ? Dhe kush e shtroi kete ide te percaktimit te fjales - i l i r, nga fjala "i lire", si njeri i lire, njerez te lire, iliret, populli ilir, gjuha ilire, historiografia ilire, si popull i lire, qe paska lidhje me termin - liria? Dihet se pergjegja eshte edhe me madhore sesa vet pyetja: shqiptaret pranuan dhunshem krejt cka iu dedikua nga tjeret (nga bizantinet, greket, romaket e sllavet) derisot, u be gjithcka nga e pamundshmja si e mundshme nga pushtimet tremijevjecare mbi pasardhesit e ilireve, ketyre shqiptareve te sotem. Pushtuesit diktuan gjithcka vitale, qenesore, historike, guhesore e historiografike me politikat e tyre mbi shqiptaret dhe tokat e tyre. Shkalla me e tmerrshme e shkaterrimit te historiografise shqiptare, vazhdoi sidomos pas ndarjes se religjioneve Lindje - Perendim (Konstantinopoli e Roma, e fillim te gjysmes se Dyte te Mijevjecarit te Dyte te Epokes se Re, ndarja e kishes bizantine nga ajo romake...kah 1050).
Shqiptaret ishin ne ate kohe te ndarjes se ketyre dy besimeve, ne fazenme kritike ekzistenciale hamletiane, si i vetmi pasardhes ilirian, i vetshpetuar pa u shkrii e asimiluar, si e vetmja rrenje e gjalle e trungut ilirik.
Tash, kush i shtyri shqiptaret vet ta deformojne vetiu emertimin e paraarshesve te tyre - illireve, ne - ilir?
Pergjigje: Emri - ilir, i cili shkencerisht paraqet antroponomin dhe - Iliria, qe paraqet toponomin, emertimin e vendit te ilireve, te paraardhesve te shqiptareve ballkanik, derisot ne letrat shqipe, ne gjuhen e folur e te shkruar shqipe edhe ne vet gjuhen e njesuar letrare, eshte thene e shkruar, sipas doktrinave te huaja, te linguistveve tjere dhe jo sipas vet kuptimit te vet emrit - illir.
Sipas linguistit Truhellka na doli kuptimi i emrit - ilir, nga fjala shqpe "i lire" nga spjegimi linguistiki vet emertimit, se po dojka te thote ne gjuhen shqipe si - "i lire" (njeri i lire, njerez te lire, toke e lire - ne kuptimin e fjales - liria! Kesaj theze e cila u be gati edhe hipotheze (si e vetmja shprehje e spjegimit te fjales - ilir edhe ne kuptimin shkencor albanistik nga vet albanologet shqiptare - jovetem qe nuk iu kundervua askush shkencerisht, por edhe e perqafuan perzemersisht, duke u vetkenaqur se shqiptare vertete qenkan "te lire" dhe liria paska ardhur nga vet termi shqip, duke mos e kuptuar, (me qellim a paqellim) se shqiptaret kurre nuk ishin te lire dhe kjo hipotheze nuk ka te beje aspak me "lirine e lireve", por, kjo eshte vetem nje ngaterrim udhe shkencore, sic tote populli shqiptar "per ta humbur rrugen ne oborr". Mu per ate linguistet e huaj, shkruan e thane, se "shqiptaret e kane ende te papercaktuar, vet emertimin e paraardhesve te tyre".
Dhe kjo eshte tmeresisht e vertete!
E VERTETA per emrin - ilir, gjurmohet e zbulohet ne vet authoret antik grek e latin e para tyre deri tek Apiani i Aleksandrise e Herodoti...Dihen fjalet - HILLIR, HILLIRIA, HILLIRICOS, HILLIRICUM, ku vet rrenja e fjales eshte - H I L L - dhe me ket fjale kuptohet emertimi i trupit qiellor - HILL, HILLI, qe eshte shume me i lashte se vet emri - hell, helli, si emertim per - Diellin (DIHELLI= DI + HELLI)Helli di, di Helli gjithcka si burim i te gjallit, rrjedhe e jetes, kroni i jetes, krijuesi i jetes mbi toke. Kjo fjale - HILL eshte shume para fjales - HELL si dy fjale te se njejtes gjuhe - illire (hillire)- pellgaze (pellazge), atebote kur lidhet me gjuen e Pare te Njeriut - KUNIFORM (Cuneiform Language), qe eshte vet Shqipja e Pare (guha skipe) gjuha e popullit te pare, te quajtur "populli i pellgut te ujit", nga pellgazet (pellazget).
Fjala - HILL, qe nenkupton trupin qiellor, yllin, ne Shqipen e Vjeter na del me alternimin e zanores - i, ne - y, HYLL, hylli, "HYLLI I DRITES" (revista e Gjergj Fishtes)(193 , poashtu nga shemangia e nistores H, rrodhi fjala - YLL, Ylli (njajesi i emrit) dhe - Yje, Yjet (shumesi i emrit), poashtu tek percaktimi i grupit te yjeve - Yllesia (Yllesia e Shqiponjes etj),
Yllesite Kosmike...
Pra, pas shemangies se nistores H ne Linguistiken indo-europiane edhe ate Gjenerale, ku edhe vet emertimi - Hindo-europian, rrodhi ne - indo-europian (i.e.)ashtu sikur tek emertimet tjera topografike - Histria (Istria, Istra; Hadriatik (Adriatik), Hindia (India), Hindi (Indi), Hindiana (Indiana), Hillinois(Illinois) etj. edhe ne shqipen e vjeter ishte - hill, hilli, Hilliria etj. dhe tash ne vend te - yll, ne shqipen, per ta ruajte origjinalitetin linguistik, duhet te mbetet - ILL, illi, illiret, Illiria, si ruajtje gjenetike linguistike dhe keshtu ofrohet edhe me vet kuptimin e linguistikes i.e.
Pra, emertimi - HILL ishte vet rrenja emrit te paraardhesve te shqiptareve, qe besonin ne HILL, ne hillin si trup qiellor, e tevona ne vet Diellin - Hellin si Zot (besimi monotheist, nga ai politheist). Percaktimi i vertete shkencor del nga argumentet baze linguistike, si e vertete shkencore historiografike, per shqiptaret dhe gjuhen shqipe, si gjuha e drejtperdrejte e gjuhes illire dhe duhet te thohet ne percaktimin real linguistik: ILLIR, ILLIRI, ILLIRT - ILLIRIA, GJUHA, ILLIRE, TOKA ILLIRE, ATDHEU ILLIRIK, BALLKANI ILLIRIK, ILLIRIKA dhe illiret jane paraardhesit e vertete te shqiptareve te sotem ballkanik dhe pasardhesit e Pellgazeve (Pllazgeve) te ster-sterlashte! Kur e zberthejme fonetikisht, sipas Foneties Historike, ne Linguistiken Gjenetike si shkenca moderne e sotme, gjate operacionit fonetiko-historik, vet fjala - rrenje - HILL, si emertim illirian, na rilindet keshtu:
H - nistorja e shemangur i.e.me kuptimin e Hames-dihames, onomatopeja e dihames, hukames, frymemarrjes e frymeqitjes, onomatopeja e te GJALLIT, onomatopeja e Jetes se gjalleses...
I - tingulli qe spjegon lartesine qiellore, lartesine fonetike gjuhesore, klithmat (gezim e hidherim), shkallen me te larte te shprehjes psiko-fonetike te njeriut ne permasa te larta te shprehjes permes intonacionit (theksimit) zanor.
LL - eshte kuptimi i Drites, shkelqimit, ndricimit, zdritjes, bardhesise, shkelqesise, asaj qe i thome kuptim jete, duke e perjetuar permes shqises se te pamit (syve), ku krijoi fjalet emertuese i.e. Licht ger. Light ang. svetLLa slla. etj. lluca (luca), e ne Shqipen krijoi emertimin - llame-llama=llampa, llampa e drites - fjala illire - llama - drita etj.
H + I + LL = HILL

Nezir Myrta / ORIGJINA IE DHE RRËNJET PIE

IE origin and PIE roots

Ancient Illyrian (Zojs, Zeus 2690 – 2615 BC)

With respect I have for you debaters and theorists, here worthy to shed light into IE and PIE (indo-european and preindo-european).

Not in the least is your fault why you are mixing the facts and mix your gained knowledge, because in fact also are mixed, considering that we have not found the scientific definition yet of IE and PIE linguistic, where more goes the politicized scientific theories as much as treated scientifically and organized in a chronologically order scientific authentic-on the contrary millions of scientific writings, of different wanabees.

For much as not going into analyzing for each, with as much as I read here, I will give a constructive theory regarding with unification of all scientific theories, in e special order and knowledge of the true historic and historiography.

IE linguistic, is a language family from Hindi to Europe, until today and more open, “exists one common source of all IE languages” and who was or is that “common source” has not been said or been treated right, as it cannot be spoken without facts in science, or arguments and it cannot be defined as a “common source of IE”, when not knowing or not saying the true historic that comes precisely from the opposite end geolinguistic sources. It cannot be said nor defined as common source of IE languages, when not saying the fact name of that source-so what is that common source?

East and West linguists have provided many writings, of all science linguist profiles, historiographies, archeological, etc. all the way to sociolinguistics and Linguistic Genetics, and all the theories are mixed and come in an endless circle, as we cannot find the “common source of IE”.

The concept of IE and PIE can’t be defined without subtracting of one global true major language, which was the language three-continental, Africo-Asio-European, or Euro-Africo-Asiatic. Pellasgs were The First, the leaders of the language and culture of today Euro-Worldwide ( before their spreading in that flat three-continental, that formatted the rest of the new languages and new nations-and all the way to worldwide diffusion pellasge)-where it starts with Language and alphabet uniform (Cuneiform Language).




Who were the true Pellasg, is known that they today are taken as ancestors of all nations Euro-Worldwide, but what language did they speak- today each of the ancient language may compete in the finding of the true history-but one thing is known real well, that the direct link and more genetically real is as from culture and historiography-are the Pellasg-Illir_Arbanet-Shqiptaret of present day, as the direct link. Direct the Illyrian language was without a doubt that major worldwide language Three-continental of the antic world direct for the antiquity. From the Illyrian language came out the greek and latin-ilatine and Illyrian was the same one source IE, notably after the diffusion Illire with Alexander the Great conquests: Macedonian-Egypt (Alexandri) and India, where along the conquests was diffused as well and the Illyrian language, so it is not a accident, when we say Indo-European language, where according to Germanic linguistic that went so far hyperbole, where even today is called IGJ, that is not coincide with the historic reality.

Today is debated that for example, Estruck/Lemnis (Etruscan/lemnian), are relevant comparative and cognate and someone may get upset why this is not IE as well, or is not, because the fact itself shows very clear that ancient Albanian Illire, has not been determined in neither group IE languages, as SATEM or KENTUM particularly, because by itself Shqipja (Illyrian) is the language that has the elements of both groups SATEM and KENTUM (east and west) and as such is close to the root of General Linguistic-shqip-illyrian-pellasg, connected directly and today very hard to be understood by theorists of one sided, that Estruck/Lemnian is not IE language, when it really is, because it can be explained by The old Albanian up to the PIE roots with many approved facts, where only with the roots of old Albanian can be explained antiquity indo-european.

Or while the greek language and culture, that today are known as “The Greek World” without a historiography fact as linguistic, where is known that was “Illyrian World” that gave birth to the greek world and Alexander the Great who spoke Illyrian (arbanisht-illirisht) and Macedonia Illyre that was at that time the force of the time, and not greek’s or macedon’s of today that conflict up to her name. -Spartans that someone may call them Greeks ( according to the knowledge absorbed) were Illyrian clan, where just the name “Sparte” , comes from the old Albanian, spartë-spartim-shpartim, that has the botanical meaning from the vegetative debacle, purification, removing of the bad seeds, came as cleansing of children with mental-physic challenging problems and as clan cleansing, leaving a strong generations, so it would not shame the clan the wars, which has not been explained in any other language.


In the same time this historiography antic maps, show open the plain three-continental of that time, where we can see the genetic connection of a major language Illyrian and the facts should not be mixed with the facts of the birth of new languages and nations that were and are-lingua-linear language and all the way to the new nations.

Tuesday, January 27, 2009

Albania, il paese di fronte


Albania, il paese di fronte

http://www.lucestore.it/product.asp?cookiecheck=yes&P_ID=3665

Scritto da Elsa Demo sul giornale Shekulli e tradotto da Marjola Rukaj


"Albania, il paese di fronte" produzione dell'istituto Luce e di Fox Channel Italia, presentato lo scorso 13 novembre a Roma, racconta agli italiani un secolo di storia albanese attraverso immagini di archivio italiane e albanesi. Un'intervista all'autore realizzata dal quotidiano Shekulli

"Albania - il paese di fronte" è una produzione dell'istituto Luce e di Fox Channel Italia, che vuole raccontare agli italiani un secolo di storia albanese attraverso immagini di archivio italiani e albanesi, tra cui molte inedite. Il documentario porta la firma di Roland Sejko, giornalista albanese, ma italiano di adozione.

Attraverso le immagini e i commenti di alcuni dei più noti storici in materia, e di personalità di spicco della cultura albanese, l'Albania viene presentata agli italiani seguendo la storia del paese dalla proclamazione d'indipendenza al crollo del regime comunista, con particolare riguardo ai rapporti ambigui e mutevoli con l'Italia. Il documentari è stato presentato il 13 novembre alla Casa del Cinema di Roma, e può essere acquistato sia in edicola che in libreria.

Il documentario “Albania – il paese di fronte” sembra guardare il paese dall'altra sponda dell'Adriatico, ma con gli occhi di un albanese. E' così?

Il titolo non rappresenta un punto di vista, vuole sintetizzare quanto questo paese sia vicino e sconosciuto agli italiani. Per me è stato un privilegio vedermi concessa dalla casa cinematografica più antica d'Italia, l'Istituto Luce, la possibilità di raccontare attraverso gli archivi cinematografici la storia del mio paese al pubblico italiano. E' una storia che passa proprio attraverso gli archivi dell'Istituto Luce, dove viene conservata la memoria visiva più importante d'Italia, e anche dell'Albania, in particolar modo per quanto riguarda la prima metà del secolo scorso. E' interessante vedere come questo patrimonio visivo, nato per motivi di propaganda del periodo fascista, si possa usare oggi per raccontare la storia, ricostruire vicende, illustrarne i protagonisti. Fino a poco tempo fa le immagini degli archivi sull'Albania venivano utilizzate per illustrare momenti importanti della storia comune italo-albanese: le costruzioni italiane in Albania, la corte di re Zog, l'operazione dell'invasione o vari fenomeni di folklore. Il documentario “Albania – il paese di fronte” raccoglie brani d'archivio per raccontare non più una storia isolata, ma una catena di vicende, che nell'insieme creano una storia filmata dell'Albania.

Sin dall'inizio del documentario si cerca di spiegare la natura multi-religiosa dell'Albania, come se si volesse porre freno ai pregiudizi su questo paese...

In Italia non ci sono pregiudizi sulla fede religiosa degli albanesi. C'è piuttosto ignoranza. Che posso dire, pare sia agli stessi livelli degli anni '20, quando le prime telecamere dell'istituto Luce hanno iniziato a mostrare agli italiani gli abiti, le tradizioni, le città d'Albania. Rivedendo le cronache del tempo, persino quelle mute, è impressionante vedere con quale frequenza vengono giustapposte immagini di chiese e minareti delle moschee. Il motivo è l'esotico: sono cose che stimolano la curiosità, la sorpresa nel vedere questi due elementi antagonisti l'uno accanto all'altro. E' un fenomeno, visto appunto come esotico, che si nota anche nei diari di molti viaggiatori del tempo. A nessuno sfugge una tale giustapposizione. Il complesso chiesa-minareto è un po' come il “bunker” che tanto amavano gli operatori stranieri nell'Albania comunista. Per ritornare alla domanda, la presentazione in blocco nel documentario della multi-religiosità albanese non è fine a se stesso, ma parte del racconto che poi prosegue con la trasformazione nel primo paese ateo al mondo.

Su quali fonti è stato basato il testo del documentario?

Il testo è un'elaborazione del susseguirsi dei fatti secondo approcci ampiamente noti agli storici. Ma la cosa non ha a che fare solo con la questione della veridicità, ma con l'ordinare, il riempire, per presentare tutto allo spettatore in un film che dura novanta minuti, e che se fosse stato un testo di storia sarebbe stato davvero noioso. Sulla parte della certificazione storica, come in tutti i documentari dell'istituto Luce, viene affiancato all'autore anche un consulente storico. Ho avuto la fortuna di lavorare con uno dei migliori storici italiani, Roberto Morozzo della Rocca, che rimane il miglior conoscitore di quella storia dell'Albania che tratta il documentario. Ho scelto di scrivere un testo in cui il narratore si limita a raccontare la storia senza commentarla. Il commento viene fatto dagli storici italiani e albanesi che ho intervistato, testimoni del tempo come l'ex presidente della Repubblica Carlo Azeglio Ciampi che racconta la sua esperienza da soldato in Albania, oppure personalità di rilievo del pensiero e delle lettere albanesi come lo scrittore Ismail Kadaré.

Non trova che il periodo del comunismo, il periodo del dittatore, come lei definisce senza reticenze Enver Hoxha, viene trattato dall'esterno, con le formule demagogiche e l'atmosfera delle masse al fronte, ma non dal punto di vista delle conseguenze che ha provocato negli individui e nel paese in generale?

Non penso esista altro modo per definire Enver Hoxha se non dittatore. “Enver Hoxha è un dittatore”. E' una frase laconica, asciutta, detta esplicitamente nel documentario, che può sembrare calpestare la necessità di neutralità di cui parlavo prima. Ma racchiude anche ciò che il mondo conosceva di Enver Hoxha, ancor prima che lo venissimo a sapere noi. In un documentario sulla storia dell'Albania, Hoxha è uno dei protagonisti delle vicende, come lo è Zog, come lo è Galeazzo Ciano. Ma non è l'unico. Come nota Kadaré in uno dei suoi interventi “Enver Hoxha aveva un intero esercito alle sue spalle. Le dittature non vengono imposte né da uno, né da 11, né da 111 uomini. Le dittature vengono imposte da una parte della popolazione. Per la sfortuna del popolo albanese, una sua componente cospicua ha sostenuto la dittatura. Bisogna avere il coraggio di ammetterlo. Il modo di rispecchiare questa dittatura attraverso la materia filmica che cerca di ricostruire le vicende dell'Albania comunista passa anche attraverso le formule demagogiche. Ma passa anche attraverso l'illustrazione della miserabile situazione in cui giaceva l'Albania agli inizi degli anni '80. E' la vita degli albanesi ad essere raccontata, non solo il regime.

Crede di aver costruito una storia credibile dell'Albania dalla sua indipendenza alla caduta del regime comunista?

Questa domanda mi mette in difficoltà. Ho cercato di fare un lavoro responsabile. Questo non è un manuale di storia, ma un film documentario in cui viene raccontata la storia dell'Albania agli italiani. Chi l'ha visto finora, l'ha trovato un film riuscito. Tra i commenti che ho ricevuto, cito due amici italiani che mi hanno detto: “questo documentario è qualcosa che mancava, e adesso che c'è si può trasformare in uno strumento importante per conoscere l'Albania in Italia”.

"ALBANIA - dall’indipendenza alla caduta del comunismo", 14,90€, Istituto Luce (2008).

Fonte: Giornale albanese Shekulli (titolo orig. "Dokumentari që ka munguar"), Elsa Demo, 13 novembre 2008

Apostolos Vavilis and the greek mafia that controll Albania!


Hard to Track Him Vavilis: Hellenic Police Informer
12 Feb 2005 20:49:00


By Annita Paschalinou

Shower of revelations regarding Apostolos Vavilis are coming to light. He used to live in Cholargos, he went by the name of his Israeli wife, that is Koen, he seemed to have financial ease and he was often visited by clergymen. In fact, he had drawn the attention of his neighbors because of his disguises, as he was often seen with a police uniform or cassocks. His web has also stretched to Albania, where he run illegal activities, according to the Apogevmatini tis Kiriakis newspaper.

Usual Disguises

He has a motorbike, he uses closed circuit cameras to monitor who is coming in an out of his apartment block, it seems he has financial ease, he was often visited by clergymen, while he has left his house dressed as a priest at least once.

Apostolos Vavilis had drawn the attention of his neighbors on 15 Miltiadou Street in Cholargos, where he resided with his Israeli wife, both because of his unusual disguises from priest to policeman and his suspicious associations.

In his public life he went by the name of his wife, he always paid his bills and avoided chitchatting. He had installed a closed circuit surveillance system in the parking and entrance of the apartment block and he traveled very often.

The Hellenic Police spokesperson Lefteris Oikonomou confirmed today in an interview on SKY radio that Apostolos Vavilis was indeed a police informer. At the same time, according to an article of Apogevmatini tis Kiriakis, Vavilis had acted in 1995 in Albania as well, with a passport in the name of Apostolos Kavelaras and was involved in the banking scandals of the neighboring country which paid off more than 800,000 dollars.

Discreet Operations for his Arrest

There are many scenarios regarding Apostolos Vavilis' whereabouts these days. The most probable of all is that he is in Greece disguised under a new identity, but it is likely he has fled the country. The police believe it is very difficult to track him considering that he is more than familiar with Hellenic Police methods. Apostolos Vavilis supports he is very sick specifically, he is at the final stage of cancer- but these allegations have not been proved, apart from the sayings of himself and his relatives. The police are making discreet and at the same time surprise investigations in certain monasteries for his arrest.

Translated by Sofia Soulioti
---------------------------------------------------------------------------------------------------

13 Feb 2005 20:19:00


Sources: NET

New revelations keep coming to light regarding Apostolos Vavilis illegal activities. TV station NET revealed new shocking information, according to which during 2001 Vavilis was working for a brokerage in Athens, owned by the nephews of the Metropolitan Bishop of Leros and Kalymnos, Nektarios. Speaking exclusively on NET, Mr Nektarios confirmed that Vavilis was connected to the brokerage, while he also said that he knew about the enthronement of the Patriarch of Jerusalem, Eirinaios.

Illegal Businesses in Italy and Albania

Moreover, according to NETs exclusive story, Apostolos Vavilis, along with Giannis Triantafyllakis, was involved in illegal activities in Calabria, Italy. As per the story, he was appearing as a monk of the Patriarchate under the name Raphael, while he was last seen a month ago, when visiting the Orthodox monasteries of Calabria. Actually, Vavilis also had his photograph taken for a calendar depicting these monasteries. The photo shoot took place sometime between November and December 2004, at which time the man with a thousand faces tried to have a book about Calabria published, by coming into contact with a well-known publishing house in Athens.

Furthermore, Vavilis was also involved in illegal activities in Albania at the time of the bank pyramid scandals, profiting from the scam. He had also co-written a book on the fight against drugs with retired Hellenic Police officer Giannis Triantafyllakis, which was taught to police academy cadets. Actually, although Vavilis is also wanted by Interpol, he managed to have a passport issued under his real name, Apostolos Kavaleras.

Translated by Vicky Ghionis
-----------------------------------------------------------------------------------------------------

01.04.2008,19:00 - L`agente Vivalis in libertà, silenzio sulle piramidi albanesi
Scarcerato Apostolos Vavilis, implicato in una serie di scandali della Chiesa ortodossa, traffico di droga, e riciclaggio di denaro, tra cui anche i fondi delle piramidi albanesi. Un misterioso personaggio dei servizi segreti, uomo vicino alle alte figure della Chiesa Greca, incluso l`Arcivescovo Christodoulos, ed oggi un uomo libero, come deciso dal Tribunale di Atene, che lo rilascia in assenza di prove evidenti che dimostrino che lui ha trattato con segreti di Stato e ha commesso delle gravi frodi. ( Foto: Apostolos Vavilis con il patriarca Irenaios Christodoulos)

Tre anni fa Apostolos Vavilis era l`uomo più ricercato della Grecia, implicato in una serie di scandali della Chiesa ortodossa, traffico di droga, e riciclaggio di denaro, tra cui anche i fondi delle piramidi albanesi. Invece, l'altro ieri è stata decisa la sua scarcerazione con una sentenza del Tribunale d`Appello di Atene, dietro il rilascio di una cauzione da 10 mila euro al mese, disponendo che l’arrestato che non è più qualificato come un personaggio rischioso per la società. Non deve lasciare il Paese, e si deve presentare una volta al mese alla stazione di polizia, in libertà vigilata. È stato inoltre discolpato anche dalla sentenza della Corte italiana di oltre 7 anni di carcere, per traffico di droga, in virtù della buona condotta nel periodo di carcerazione preliminare di oltre due anni presso la prigione di Korydallos.
Un misterioso personaggio dei servizi segreti, uomo vicino alle alte figure della Chiesa Greca, incluso l`Arcivescovo Christodoulos, ed oggi un uomo libero, come deciso dal Tribunale di Atene, che lo rilascia in assenza di prove evidenti che dimostrino che lui ha trattato con segreti di Stato e ha commesso delle gravi frodi. Sarà ancora sottoposto al giudizio del Tribunale di Atene per le accuse di “falsificazione di documentazioni ufficiali” e “rilascio di false dichiarazioni dinanzi alle autorità”. Cadono le accuse di traffico di droga e di riciclaggio di denaro, che, con i suoi legami con le piramidi in Albania, lo hanno reso noto come “l`uomo dalle 1000 facce”. Esce così illeso da un processo che non è stato in grado di produrre le prove evidenti della sua colpevolezza, che lasciano l’evidente dubbio sulla sua innocenza. La sua storia è molto controversa e piena di punti oscuri. Si nasconde in Albania, durante gli anni 1993-1997, scappando dalla giustizia greca e da quella italiana, e creando i legami necessari tra le aziende piramidali albanesi e la mafia greca. Infatti Vavilis è stato accusato di aver partecipato anche ai movimenti che hanno causato il crollo delle finanziarie piramidali, e alla guerra civile nel 1996 e durante il 1997.

Due anni fa Vavilis viene arrestato dalle autorità italiane, a Bologna, attraverso il tracciamento della sua e-mail e delle carte di credito. In Italia Vavilis aveva trovato alloggio assieme all'ufficiale militare greco Jani Traindafilaki, che avevano creato un'associazione no-profit, con il nome “La Grande Grecia”. Come rappresentanti dal patriarcato ortodosso di Gerusalemme, avevano chiesto il sostegno economico da parte degli uomini di affari ortodossi per l’espansione del culto nell'Italia del Sud. Vivalis si era presentato inoltre nel 2001 sotto le mentite spoglie di Andonios-Josif Aivaliotis, viaggiando verso Gerusalemme per sostenere la campagna elettorale del patriarca Irenaios Christodoulos. Vavilis è stato anche accusato di aver sottratto dai depositi dell'azienda “Gjallica” diversi milioni di dollari, in collaborazione con l'ex Console italiano a Yaninna, Kristos Ciondis, mentre gli amministratori della società hanno contribuito a nascondersi dalla giustizia per diversi anni. Rimane ancora un mistero il ruolo di Vavilis nel traffico delle armi derubate dal deposito dell'esercito albanese, destinate ai guerriglieri palestinesi.

Ma ciò che più stupisce è il fatto che tra le tante accuse della decisione del tribunale greco che pesano su Apostolos Vavilis, non vengono citate per niente i suoi legami con i boss delle piramidi albanesi, né le sue sospette implicazioni nel trasporto di 25 miliardi di dracme depositati nella Banca Nazionale di Grecia. Secondo le testimonianze, Vavilis aveva trasferito i soldi assieme a un deputato del partito dell’Unione dei diritti dell’uomo (PBDNJ), ma nella sentenza del Tribunale di Atene non vengono neanche citate le modalità con cui Vavilis ha fatto da intermediario con le autorità greche per il trasferimento a Yaninna dei fondi, probabilmente appartenenti all'azienda piramidale “VEFA”. Con riferimento ai legami con la VEFA, Vavilis è accusato di aver fatto da intermediario per l'acquisto di un albergo e di una villa ad Atene tramite il Presidente della VEFA, Vehbi Alimuca, ed è inoltre sospettato di aver fatto da intermediario anche nell`acquisto dalla società finanziaria albanese anche di un sistema di sicurezza contro esplosivi telecomandati, dopo che Alimuca aveva ricevuto minacce di vita. Anche se il sistema fu pagato dallo stesso Alimuca, un tale sistema non è mai stato da lui utilizzato.

Dopo che i movimenti di denaro dall'Albania verso Grecia furono resi pubblici, le autorità di entrambi i Paesi hanno dato inizio alle indagini e alle negoziazioni per il rimborso dei fondi dei creditori albanesi. Ciò che sembra abbastanza evidente è invece il fatto che simili negoziazioni non hanno avuto successo, visto che con la sentenza di ieri il sospettato Vavilis e` stato rilasciato dal carcere preliminare, senza che il Tribunale accennasse all’appropriazione indebita del denaro delle piramidi albanesi “scomparse”, dopo che sono stati trasferiti in Grecia da Vavilis. Le trattative fra le autorità greche e albanesi per il coinvolgimento di Vavilis nella sottrazione delle somme dei risparmiatori albanesi trasferiti in Grecia, avevano proprio lo scopo di restituire quei soldi ai legittimi proprietari derubati. Si è giunti infine alla conclusione che era necessario un accordo ratificato da entrambi i Parlamenti e i Governi, eseguito dalle istituzioni competenti: tale processo è rimasto sospeso per diversi anni, visto che Vavilis era stato fermato in Italia. Dopo che fu estradato in Grecia, le trattative tra Atene e Tirana non hanno dato alcun risultato per il rimborso del denaro, mentre i cittadini albanesi ancora aspettano che siano puniti i colpevoli di una truffa che si è rivelata un attacco allo Stato albanese.

ARBERESH / ALBANIANS OF ITALY




COSTUME

Ciò che in particolar modo contraddistinguevano gli immigrati albanesi, erano i costumi sia maschili che femminili. Particolarmente sontuosi e ricchi di ornamenti quelli femminili con rifiniture e decori anche in oro zecchino (abito nuziale). Le rifiniture erano così sfarzose e carichi di colori da render pure gli abiti normali o di tutti i giorni importanti. Anche a quelli delle donne del popolo tali elaborazioni cromatiche conferivano un aspetto regale e nobiliare.










Da ricordare anche i gioielli indossati dalle donne. Erano stupendi. Siccome nella loro unicità sia del disegno che del valore rappresentavano un vanto, erano a giusta ragione, mostrati dalla madre della sposa la sera prima del matrimonio alla suocera, ed in seguito agli invitati e poi a tutto il paese. (Antica usanza tramandata sin dai primi del "900)


LE VALLJE

Secondo la tradizione queste feste sono state stabilite per rievocare una grande vittoria riportata da Giorgio Castriota Skanderberg contro gli invasori Turchi, proprio nell'imminenza della Pasqua. La vallja consiste in una danza popolare, formata da giovani vestiti in costume tradizionale arbëresh, che tenendosi a catena per mezzo di fazzoletti e guidati all'estremità da due figure particolari, chiamati "flamurtarë" (portabandiera), si snodano per le vie del paese eseguendo canti epici, rapsodie tradizionali, canti augurali o disdegno per lo più improvvisati. Non si tratta di una variante della tarantella calabrese, ma di una ridda dal colorito originale albanese, che ci richiama i ritmi sostenuti e fieri che ancora oggi trovano nelle danze dei montanari del Dukagjini, del Rugovo, regione montuosa della Kosova, e dell'Epiro. Il ritmo della danza a volte grave e a volte aggressivo si rintraccia soprattutto nella "vallja e burravet" (la danza degli uomini). Questa vallja è composta da soli uomini che tratteggiano e ricordano nei loro movimenti la tattica di combattimento adottata da Skanderberg per catturare il nemico. La vallja si svolgeva anticamente in quasi tutti i paesi arbëreshë il pomeriggio della domenica di Pasqua, il lunedì e il martedì. Attualmente ha luogo quasi il martedì dopo Pasqua "Vallja e martës së Pashkës", ed è viva solo a Civita,Frascineto e ad Eianina e in parte a San Basile e Firmo. La ridda compie fantasiose evoluzioni, e con improvvisi spostamenti avvolgenti "imprigiona" qualche cortese turista che, di buon grado, offre generosamente nei bar per ottenere il "riscatto" della sua libertà.








LA CUCINA


La cucina albanese è molto semplice ma saporita per gli aromi speciali usati. Fra i primi piatti si segnalano: dromesat (pasta fatta con grumi di farina cucinati direttamente nei sughi), shtridhelat (tagliatelle con una particolare lavorazione cucinate con ceci e fagioli). Molto usata la carne di maiale ma anche le altre carni: perzie di mishesh arbesh (misto di carne: capretto, agnello, pancetta di maiale), kagiq me patana (capretto con patate), macakorda (coratella di capretto). Ottime le frittate: veze petul di cicoria, cardi selvatici, scarola e cime di capperi; la minzetra uligne me bath (fave secche ed olive). Fra i formaggi ricordiamo: djathe (pecorino), filicat (giuncata), gjize (ricotta) e fra i salumi: saucice (salsiccia), ndule (salsicciotto), e supersate (soppressata). Grande uso di dolci nelle grandi ricorrenze: kanarikuj (grossi gnocchi bagnati nel miele), kasolle me gjize (involtino ripieno di ricotta), kulac (ciambella), petulla (frittelle), nucia (ha la forma di un fantoccio con un uovo che raffigura il viso) e i mustaculli.


















TRADIZIONE E CULTURA POPOLARE

L'aspetto fondamentale della tradizione popolare arbëresh è la sua trasmissione esclusivamente legata all'oralità. La forte coscienza a un'identità etnico-linguistica diversa è sempre presente nelle produzioni folkloristiche.
Nel folklore, in tutte le sue forme, emerge un costante richiamo alla patria di origine. I canti popolari e religiosi, le leggende, i racconti, i proverbi riecheggiano un forte spirito di comunanza e solidarietà etnica.
I motivi ricorrenti sono la nostalgia della patria perduta, il ricordo delle leggendarie gesta di Skanberberg ( eroe riconosciuto da tutte le popolazioni albanesi del mondo), la tragedia della diaspora in seguito all'invasione ottomana.
La coscienza di appartenere ad una stessa etnia, ancorchè dispersa e disgregata, si coglie tra l'altro in un motto molto diffuso, che i parlanti albanesi spesso ricordano quando di incontrano: gjku yne i shprishur, che vuol dire " il sangue nostro sparso". I motivi della tradizione popolare si ritrovano nella letteratura, che proprio da ciò mosse i primi passi. Altri elementi strutturali della cultura arbëresh delle origini sono giunti ai nostri tempi attraverso una storia secolare, e mantengono una loro forza di rappresentazione dell'organizzazione delle comunità. Tra essi essi ricordiamo la "vatra", il focolare, il primo locus culturale attorno a cui si muove la famiglia; la "gjitonia", il vicinato, il primo ambito sociale al di fuori della casa come continuità della famiglia e primo accesso alla comunità. Ancora la "vallja" (leggi sopra); la "vellamja", la fratellanza, rito di parentela spirituale; la "besa" la fedeltà all'impegno, quasi un rito di iniziazione sociale con precisi doveri di fedeltà alla promessa data senza alcuna prevaricazione. La consapevolezza della necessità di una valorizzazione e tutela della cultura albanese ha favorito la nascita dui associazioni e circoli culturali, e ha dato luogo ad iniziative e manifestazioni culturali.

Arbëresh Poet FATHER LEONARDO DE MARTINO .

Little known poet Arbëresh FATHER LEONARDO DE MARTINO M.O.R.

The Arberesh communities show an awareness of their cultural and linguistic identity, which finds expression diligence of many intellectuals since the sixteenth century. The College of St. Corsini Ullano Benedict (1732), then transferred to St. Adrian College in St. Demetrius Crowns (1794), and the seminar Greek Palermo (1734) played a key role in shaping not only of the clergy but also to italian intellectuals.
Gathering solicitation of European culture of the eighteenth century, filtered by Neapolitan, the cultural commitment of colleges creates the conditions for the militancy of intellectuals Arbëresh within the Italian Risorgimento movement, as Pasquale Dark and Luigi Jura, ministers of government Garibaldi, Agesilao Milan, Attanasio Dramis, Francesco Crispi.
The author most representative of the national consciousness and rediscovery is found Jerome De Rada, born in Macchia Albanese, a hamlet of San Demetrio crowns in 1814 and died there in 1903. In large formation of intellectuals Italo that in the nineteenth and twentieth centuries are committed to the preservation of the language and culture of their land of origin in, it should be a one illustrious poet and writer born in Greeks in the province of Avellino, Leonardo De Martino (or Leonardo de Martino).

In G. D. E. The UTET, from 1966 to 1973, says his biographical profile: “Italian poet (Greeks (AV) 1830 - convent Sarno (SA) 1923). Originally an Italian, he spent forty years of his life (1865-1903) in Shkoder (Scutari) and Malcija.
Franciscan Father, founded in Shkoder, with the support of Francesco Crispi keeping him in high regard, the School Sisters of stimmatine and Franciscan. He was also secretary of Prenk Pascià and master’s son. The name of Leonardo de Martino is linked to The Harp of a Italo-Albanese (1881), collection of poems composed partly in English, partly in Albanian, direct inspiration Manzoni. The volume includes sacred hymns, paraphrase the Pater Noster, Salve regina, a comment of the Decalogue, poems hand and a sacred drama, first of its kind written in Albanian. Poet not great inspiration but skilful builder gruesome ways, it was a master of serious Mjedia (1866 - 1937) and Gjergj Fishta (1871-1940) “; First, a Jesuit father, was a poet and writer of prose model of Albanian literature , the second Franciscan writer and poet politician, author, inter alia, of the poem and epico-lirico Lahuta Macis (lute mountain) of 1937.
The literary fortune was not in favor of Leonardo de Martino, who was master of poets. And we should give the right on this author, who found the inspiration for his plea hand in the Christian faith and love for its ancient origins Albanians. It is difficult to find books written by Leonardo de Martino. The library catalog lists 17 Italian his works, and for the most part kept in the library of Casa Carducci in Bologna. Eight of our author books have been published in the Avellino Pergola Typography:
1) Sonetto acronym caudate, 1904 (cover G. Carducci and St. Francis).
2) Giosue Carducci and St. Francis of Assisi sonnet acronym caudate, 1904.
3) Strike ingenious: the newlyweds: a flower epithalamium, 1904.
4)… instant mental picture of cav. De Feo January: sonnet acronym caudate, 1904.
5) The star of the Greeks and of his emigrants, 1903.
6) The blessing of St. Francis of Assisi, 1903
7) The echo of the comm. John Masucci in its 80 ° genetiaclo: sonnet, 1904.
8) Brindisi Franciscan: onomasticon of. Mo cav. Francis Iannelli, 1904.Le date editions are most often those that appear in the text after the last poetic composition. Location edition and publisher, even when they are reported, are easily identifiable. Two other works were printed to Ariano Irpino (AV), in Plant Tipografico Appulo-Irpino:
1) In August sovereign young Italian Vittorio Emanuele III and Elena of Montenegro Petrovich: mesto a flower at the tomb of King good and loyal, 1900.
2) His Majesty Queen mother Margherita of Savoy, 1901. Five other works were printed in the printing plant Fischetti, in the town of Sarno (SA), where Leonardo de Martino died in the convent of Friars Minor: 1) His Majesty Queen Margherita of Savoy, Naples: dedication and presentation of a flower of May; The anniversary of the Statute and the solemn inauguration of awards in schools and municipal government of the Kingdom, 1900. 2) In Serafino of Assisi: responsory, 1902.
3) After reading the new booklet The sonnet of Joshua Carducci The ox criticized and rebuilt by Henry Porrello: sonnet, 1905.
4) All’augusta reigning family of Italy, 1902.
5) The fourth centenary of the Battle of Barletta celebrated in Sarno homeland fortunate Mariano Abignente remember poetic, 1903 It was published in 1897 in Bari by the Laterza the monograph entitled The question Albanese-Orientale and the new crusade:-heroic poem popular in Appendix The lament of rosignuolo prisoner. At another prestigious publishing house, Typography dell’Ancora, was published in Venice in 1881 the most important work of Leonardo de Martino: The harp an Italian; Well volume of 440 pages with texts in the two languages. The result of the combination of these two cultures (Italian and Albanian) in a versatile poet, refined and brilliant, focused on search and the discovery of new strands even in traditional literature in the country is realized, The Harp of a italo Albanian, which should be revived to rediscover the importance literary and intercultural message. We thank the author of which I hope we can hold a meeting for a Greek culture. G. Orsogna Source:

http://europa-mente.myblog.it/

Pasardhesi i Skenderbeut qe shmangu keqkuptimin me Leka Zogun

Pasardhesi i Skenderbeut qe shmangu keqkuptimin me Leka Zogun
Saturday, 19-04-2008, 06:00pm (GMT)

Nga Ylli Polovina ne R. Shqip


Një shpërthim mediatik mbi George Maria Castriota Scanderbeg, bëri që në vitin e trazuar të 1997-ës, në vendin fqinj Itali, të ndërtohej një fabul dinastish, fabul që vetë trashëgimtari i Skënderbeut nuk e ushqeu asnjëherë, përkundrazi u mundua të shuante që në lindjen e saj. Nga titulli dhe trajtimi spekullativ i një gazete lokale të vendit ku jetonte në jug të Italisë, e deri në programet e specializuara të Rai-t, të gjithë kërkonin të “zbulonin sekretin” që sipas tyre mbante të strukur brenda vetes ky pinjoll i Skënderbeut, për pretendim të fronit mbretëror, ndërkohë që shqetësimi i drejtë i George lidhej me deklarata të shtrembëruara nga media të cilat do të lindin një keqkuptim të madh politik jo vetëm në Shqipëri, por edhe në Italinë e angazhuar në një operacion ndihme për ta nxjerrë vendin tonë nga kriza.

Si lindi dhe si u servir historia e trashëgimtarit që realisht nuk pretendonte asgjë?

Giorgio Maria Castriota Scanderbeg (Xhorxho Maria Kastriota Skënderbe) jeton në qytetin e Kazertës, afër Napolit. Me dëshmi të pakundërshtueshme të Drejtorisë së Arkivës së Shtetit Italian, protokolluar me numrin 2566, regjistri 14/86, ai ka stërgjysh të tij Giovanni Castriota Scanderbeg. Kjo do të thotë se është stërnip i Gjonit, djalit të vetëm të Skënderbeut, i cili në mes të shkurtit 1468, diçka më pak se një muaj nga vdekja e të atit, bashkë me Donikën, të ëmën, si edhe disa vejusha, gra komandantësh ushtarakë shqiptarë të rënë në fushë të betejës, u nisën nga porti i Durrësit për në Mbretërinë e Napolit, te kryezoti dhe aleati i tyre, mbreti Ferdinand i Aragonës.

Sipas një rregulli që ishte veprues në Italinë e para vitit 1948, kur me referendum monarkia humbi dhe fitoi republika, ai është një princ. Sigurisht i tillë është sipas pemës gjenealogjike, e cila nëpërmjet provash dokumentare është njohur nga Arkivi i Shtetit Italian. Kjo përkatësi dhe cilësim me titullin princ i shkruhet në të gjitha botimet e fisnikërisë italiane dhe të vetë qytetit të Napolit.
Por problemi nuk është këtu, pra tek ekzistenca e një princi italo-shqiptar, të një arbëreshi me këtë titull. Me një ligj të veçantë që në vitin 1948 në vendin fqinj janë ndaluar përdorimi zyrtar i titujve të fisnikërisë, edhe pse në rrethe të ngushta apo në media, në shenjë individualiteti apo respekti, emërtimet sipas traditës së vjetër i përdorin pa e tepruar. Kështu ndodh jo vetëm me princërit, por edhe me dukët, kontët e markezët.

Te Giorgio Maria Scanderbeg kësaj radhe u kthyem jo për të bërë të ndjeshme praninë e tij si edhe faktin që është ligjërisht pasardhës i heroit tonë kombëtar. As se është trashëgimtar i ndonjë froni mbretëror, sepse të tillë nuk ka në Shqipëri të paktën që nga viti 1997, ku nëpërmjet një referendumi të vonuar mundësia e një sistemi monarkik nuk u pranua përfundimisht.

Mbi pesëqind vite larguar Kastriotët e emigruar në Itali kanë një histori të ndërlikuar marrëdhëniesh me tokën amë. Ajo nuk mund të tregohet në këtë shkrim të shkurtër, ca më shumë që ai ka sipërmarrë një temë tjetër. Giorgio Maria e do shumë vendin e tij të origjinës, por mbetet një bashkëkombës i italianizuar që nuk ka patur kurrë ndërmend të rikthehet në Shqipëri as për ndonjë pretendim dinastie dhe as për të trazuar jetën politike. Nuk e ka bërë këtë gjë edhe nga përtej bregu, pa e kapërcyer detin fare, edhe pse rastet dhe arsyet kanë qenë joshëse.

Në të vërtetë ai nuk ka dashur asnjëherë, por kanë qenë të tjerët ngacmues. Pikërisht kjo situatë e fundit, krejt e paparashikuar nga stërnipi i Skënderbeut, është edhe arsyeja kryesore përse zgjodhëm këtë temë për shkrimin e radhës në “Shqip”, revistë që ka e takon nëpër Europë mjaft lexues nga trojet tona. Duke jetuar në Perëndim, në një botë me qytetërim më të kultivuar, ku një pjesë e vendeve janë forma moderne të monarkisë si edhe të tjerë nga më të vendosurit në alternativën republikane, ata do të na mirëkuptojnë thellësisht çfarë duam të kumtojmë.

Shqipëria e mban mend shumë mirë vitin e saj të trazuar 1997. Bota e pa këtë që na ndodhi prej së largu, edhe pse shumë vende na ndihmuan ta kapërcejmë sa më shpejt. Edhe përtej detit, në gadishullin Apenin, italianët çfarë na ngjau e ndoqën nëpërmjet ekraneve televizive dhe faqeve të para të gazetave.

Për ta ajo që po ndodhte në Shqipëri ishte edhe afër, edhe larg. Nuk do ta merrnin dot me mend që njëmijë e nëntëqind e nëntëdhjetë e shtata e “vendit të shqiponjave”, me një ngjarje nga më befasueset, do t’u depërtonte edhe në vendin e tyre.

Kjo kishte të bënte me Giorgio Maria Scanderbeg.

Ndodhia përfshiu atë dhe familjen e tij në Kazerta, ndërsa vetë ishte nëpunës banke, bashkëshortja Stefani shtëpiake dhe dy djemtë fare të vegjël.

Një ditë mesprilli i ra ziles në apartamentin e tij gazetari i një të përditshmeje lokale të qytetit. I porsaardhuri u prezantua me emrin Fulvio Fiano dhe e pyeti mos i zoti i shtëpisë ishte Giorgio Maria Castriota Scanderbeg, pra pasardhësi i Skënderbeut, disa shekuj më parë mbret i Shqipërisë. Thjesht kërkonte një intervistë. Giorgio Maria në fillim u hutua, jo vetëm sepse iu duk i çuditshëm ai interesim për të dhe familjen e tij ndërkohë që vendi i stërgjyshit të tij gjendej në vështirësi të madhe. Nga natyra e tij e ndruajtur, por edhe prej një rregulli moral për të mos e shfrytëzuar kurrë lidhjen e tij të veçantë, me përkatësi të ligjshme fisnike, me Shqipërinë, ai e pyeti gazetarin prej kujt e kishte marrë informacionin. Tjetri i përmendi një mikun e tij, gazetarin Matias. Në të vërtetë ky i fundit, mik i Giorgio-s, prej shumë muajsh i pati shprehur interesin për një intervistë. Sipas tij fakti që ishte një princ me origjinë nga Shqipëria do ta bënte shumë të lexueshëm shkrimin dhe do ta kthente vëmendjen e opinionit tek ai. Matias atëherë nguli këmbë se nuk kishte përse bënte aq shumë jetë të rezervuar dhe se, duke e bërë të njohur përkatësinë e tij fisnike, do të kishte një rast për t’u angazhuar në jetën publike. Atëherë Giorgio Maria nuk e kundërshtoi bërjen e një interviste, por jo të një shkrimi, në mënyrë që miku Matias të shkruante në gazetë vetëm fjalët e shqiptuara prej tij dhe jo çfarë mendonte vetë.

Por i njohuri i tij nuk erdhi kurrë për ta bërë atë intervistë dhe çështja u harrua. Tani që Shqipëria ishte trazuar dhe në ngjarjet e saj ishte shfaqur edhe Leka, i biri i Ahmet Zogut, një politikan që në vitet tridhjetë pati qenë shpallur mbret i atij vendi, Matias ishte kujtuar për Giorgio Maria Castriota Scanderbeg. I kishte thënë kolegut Fulvio se ajo që në Tiranë po bënte Leka Zogu, i cili pretendonte fronin e Shqipërisë, ishte e padrejtë, sepse trashëgimtari i atij froni nuk ishte atje, por në Itali. Madje nuk ndodhej as tepër lart në veri dhe as shumë poshtë në jug. Nuk gjendej as në Romë. E kishin fare afër, bile mu te hunda, në qytetin e tyre të Kazertës. Tjetri kishte mbetur pa mend: një trashëgimtar froni, pra një princ shqiptar, gjendej aty dhe prej dekadash asnjë nuk e dinte këtë gjë!? Kështu vrapoi me një frymë për në adresën që i dhanë.

Sapo mbaroi intervistën Fulvio Fiano kërkoi leje t’i bënte edhe disa foto veças dhe bashkë me familjen. Ndërkohë ishin mirëkuptuar që thelbi i asaj që Giorgio Maria Castriota Scanderbeg dëshironte t’u thoshte lexuesve duhej të ishte “vendi im i origjinës, Shqipëria, duhet të ecë me këmbët e veta dhe i uroj sa më shpejt ta kapërcejë krizën”. Pasi bëri shpejt e shpejt fotot gazetari lokal, syndezur nga subjekti shpërthyes që kishte gjetur, ja mbathi për në redaksi.

Dy ditë më pas, fundjavë, e shtunë, 18 prill, Giorgio Maria i lirë nga puna në bankë, si përherë shkoi të shoqërojë djalin e madh, Filipin tetëvjeçar, në shkollë. Në një nga reklamat e shtypit, vendosur buzë rrugës, pa nga makina me shkronja të mëdha emrin e tij. Titulli ia turbulloi vështrimin. Në të thuhej se ai kish thënë se në rast se në Shqipëri kthehej mbretëria për të trashëguar fronin të drejtën e ligjshme e kishte ai dhe jo Leka Zogu.

Iu muarr fryma dhe pasi futi në shkollë të birin u kthye në kioskën më të afërt të shtypit dhe bleu gazetën lokale “Il Giornale di Caserta”. Në faqen e parë përveç titullit gërmëmadh “Jeton në Kazerta trashëgimtari i fronit të Shqipërisë”, në më shumë se dy të tretën e hapësirës së faqes së parë ishte botuar një foto e madhe e tij me bashkëshorten e tij, Stefaninë. Në brendësi faqja 6, e gjitha speciale për të, niste me një foto tjetër të madhe të çiftit, kësaj radhe së bashku me dy djemtë. Titulli i ri ishte “Lotoj për Shqipërinë dhe shpresoj që të shpëtojë”. Në të majtë e të djathtë të fotos së tyre familjare gërmat e dukshme shënonin “Giorgio Maria Scanderbeg është trashëgimtari i drejtpërdrejtë i princit Gjergj, heroit kombëtar shqiptar, i cili në mes të viteve 1400 luftoi kundër turqve myslimanë për pavarësinë e vendit të tij” dhe “Jeton në lagjen San Nicola la Strada me gruan e tij të bukur Stefania e dy djemtë e pasionuar pas basketbollit dhe tenisit. Punon në bankë, ka një karakter që të rri larg dhe ndihet i bezdisur kur e thërresin princ”.

Shkrimi niste me fjalët “Forca popull shqiptar, është momenti të ngrihesh në këmbë!” Është një thirrje por edhe një urim. Është një shpresë që vjen nga Princi Giorgio Maria Scanderbeg i Shqipërisë, trashëgimtar i ligjshëm i fronit në rast të rikthimit të sistemit të monarkisë në vendin tashmë të përfshirë nga lufta civile”.

Kur mbërriti në fund të shkrimit të gjatë të Fulvio Fianos Giorgio Maria gjeti fjalët “E përsëris, të rikthehem në atdhe këto çaste më duket punë e papërshtatshme. Nuk kërkoj publicitet dhe nuk kam qëllime për pushtet”. Pa u vonuar nxitoi për në shtëpi dhe ja tregoi të gjithë ngjarjen të shoqes. Stefania në fillim u ndje e gëzuar që patën tërhequr vëmendjen e opinionit. Për të i shoqi gjithnjë kishte qenë një princ i vërtetë, i konfirmuar ligjërisht. Por kur pa se Giorgio Maria ende dukej i shqetësuar dhe përsëriste se me atë titull dhe me mënyrën se si gazeta lokale e kishte ekspozuar rrezikonte të shkaktonin një keqkuptim të madh politik jo vetëm në Shqipëri, por edhe aty, në vendin e tyre, të angazhuar në ato çaste në një operacion ndihme për ta nxjerrë nga kriza. Atë ditë e kishte në majë të gjuhës, por nuk ja tha Stefanisë, se në mënyrën se si gazetari Fulvio pati devijuar bisedën me të kishte një aluzion edhe për grindjet e njohura për fronin mbretëror që bëheshin në Itali mes familjes Savoja dhe asaj të Dukës së Aostës, zënkë me të cilën italianët ishin ngopur dhe për të dy palët mendonin keq. Prej atij publiciteti të shtrembëruar, po të hynte edhe nën kureshtjen e gazetave të tjera, do të pësonte të njëjtën gjë edhe familja e tyre.

Dhe “shpërthimi” mediatik nuk vonoi. Pas tre ditësh nga botimi në gazetën lokale vjehrri i Giorgio Maria Castriota Scanderbeg, babai i Stefanisë, i cili ishte fotoreporter dhe gazetar i Agjencisë Italiane të Lajmeve, ANSA, ia tha këtë që pati ndodhur një kolegu të tij. Ky menjëherë i kërkoi nëse mund të bënte një intervistë me dhëndrin e tij. E telefonoi Giorgion dhe ky ra dakord. Pranoi sepse kishte tashmë një rast për të bërë korrigjimin e asaj që pati përhapur lokalja “Il giornale della Caserta”. Gjatë pyetjeve nëpërmjet telefonit kolegu i vjehrrit nisi ta provokojë. E pyeti se si i kishte marrëdhëniet me Leka Zogun, i cili në Shqipëri po kryesonte një lëvizje e parti politike dhe kërkonte referendum për monarkinë.

Duke e kapërcyer nervozizmin Giorgio Maria Castriota Scanderbeg pyetjes së mbrapsht iu përgjigj me frazën “Po të ketë në Shqipëri një referendum për monarkinë sigurisht që nuk do të paraqitem. Nuk dua të dal e të them “Shiheni, jam edhe unë” e ca më pak as që ka për të ndodhur të vihem në krye të ndonjë lëvizjeje politike! Unë do të qëndroj në shtëpi”.

Intervista me ANSA-n doli dhe brenda gjendej sërish fara e trazimit që po i bëhej thelbit që ai përherë thoshte korrektësisht. Lihej të kuptohej se jo Leka Zogu, por ai, Giorgio Maria Castriota Scanderbeg, ishte pretendenti real i fronit mbretëror shqiptar. Kështu e kyçi gojën dhe u mbyll edhe më shumë brenda mureve të bankës dhe të shtëpisë. Por tashmë për çfarë mendonte ai nuk kishin më nevojë. Lajmi kishte bërë këmbë dhe ikte vetë.

Në 6 maj njëherësh dy gazeta të mëdha, “Il Mattino” dhe “Il Giornale di Napoli”, botuan për të shkrime me tituj befasues. Sipas tyre mbret i vendit, ku po ndodhte katrahura dhe po shkonin me urgjencë ndihma ndërkombëtare, nuk ishte Leka Zogu. Por ndërsa e përditshmja rajonale “Il Giornale di Napoli” e botoi shkrimin me titullin “Giorgio Maria Castriota banon në Kazerta dhe punon në bankë”, tirazhmadhja kombëtare “Il Mattino” bëri një zgjedhje tjetër. Në titull shkroi “Çfarë Leka! Mbreti i Shqipërisë jam unë”. Në mbititull redaksia vendosi “Kazerta. Giorgio Scanderbeg, 40-vjeçar, punonjës banke, pretendenti i dytë”. Ajo vijonte “Është kohë kokash me kurora, mbretërish të humbura dhe psherëtimave për t’u kthyer në atdhe. Ka një Viktor Emanuel, i cili pothuaj e ka fituar betejën, por ka edhe një princ trashëgimtar të një dege tjetër të zhdukur, i asaj të Shqipërisë: tërheqës i vëmendjes së shtypit i pari, një funksionar i panjohur banke ky i dyti. Dhe sikur të mos ishte lufta, sikur të mos ndodhte që shqiptarët të zbarkonin me mijëra në brigjet pulieze, sikur të mos ishte operacioni humanitar “Alba”, mbase do të mbetej përgjithmonë një zotëri dyzetvjeçar me shtat elegant dhe i rezervuar, me një mbiemër origjinal, një grua të bukur dhe dy fëmijë të shkëlqyer. Me një fjalë është një njeri si gjithë të tjerët. Porse pa shih, është trashëgimtar i drejtpërdrejtë i Gjergj Kastriot Skënderbeut, hero kombëtar i shqiptarëve, i cili gjatë luftës për pavarësi kundër turqve fitoi titullin Bej....E kishte treguar historinë e vet në një të përjavshme të Kazertës dhe më pas nuk ishte ndjerë më. U rikthye në jetën e tij anonime. U shfaq që të bënte t’i dëgjohej zëri se ishte ai dhe jo Leka, i biri i Zogut, trashëgimtari i ligjshëm i fronit të Shqipërisë, fron që ishte i Skënderbeut. “Mbroj titullin tim, jam krenar për origjinën time, më qan zemra kur shoh të gjithë ata të dëshpëruar që mbërrijnë në Itali, por nuk kam asnjë pretendim dhe as më ka shkuar mendja të merrem me politikë në vendin prej ku të mitë vijnë, edhe pse ngjarjet atje i ndjek me vëmendje”.

Pas dy artikujve të “Il Giornale di Napoli” dhe “Il Mattino” ishte krejtësisht i pafuqishëm. Të nesërmen, më 7 maj, ndërsa gjendej në punë i mbërriti një telefonatë nga Radiotelevizioni Italian. Zëri përmatanë receptorit pyeti nëse po fliste me të vërtetë me zotin Kastrioti dhe se vetë quhej Maria Teresa Beluçi. Tha “A mund t’ju bëjmë një intervistë radiofonike?” Giorgio Maria iu përgjigj “Në këtë çast nuk mundem, jam i angazhuar në një punë. Nëse mund të më telefononi sot në mbrëmje në orën 18.00, kur ndodhem në shtëpi”. Gazetarja e Rai-t ra dakord menjëherë. Intervista u bë në orën e parashikuar dhe u transmetua e plotë tre herë të nesërmen, duke filluar me edicionin radiofonik të lajmeve të orës tetë. Ngacmimi i paraleles me Leka Zogun u bë vetëm në pjesën hyrëse të bisedës, opinion i vetë redaksisë, porse më pas u tha vetëm ato që kishte deklaruar Giorgio Maria. Thelbi i tyre ishte se qe trashëgimtar dinastie i heroit kombëtar të shqiptarëve, se uronte shpëtimin sa më të shpejtë të atdheut të stërgjyshit të tij dhe me zhvillimet e brendshme politike që zhvilloheshin në Shqipëri nuk kishte asnjë punë.

Dy ditë më pas për të, çështjen e Leka Zogut dhe të referendumit që ai kërkonte për rikthimin e monarkisë, botuan shkrime të përditshmet “Il Giornale di Roma” dhe “La Nazione”. Tashmë gjithçka kishte marrë trajtën e një thashethemi dhe ai nuk dinte si ta ndalte. Vendosi ta linte të fikej. Kështu vijuan disa ditë me heshtje. Telefonata e re tringëlliu më 30 maj. Vinte nga Roma. Tani ishte vetë kanali i parë i televizionit publik, programi “Una Mattina”. I thanë se do të intervistohej për një rast të veçantë: 2 qershorin, festën e Republikës Italiane.

Giorgio Maria iu përgjigj me mirësjellje se do të vinte në studion e atij programi të nderuar vetëm në rast se bashkë me të do të ishte gruaja e tij dhe dy djemtë. Në rast të kundërt e refuzonte ftesën. U tha “Unë nuk kam asnjë interes e dëshirë të dukem, nuk kërkoj asgjë nëpërmjet kësaj interviste. Vij vetëm në rast se më duhet të prezantoj familjen time dhe prejardhjen që kam, pra vlerat që kemi, vetë heroin kombëtar të shqiptarëve, Gjergj Kastriot Skënderbeun. Në rast se nuk ju intereson kjo që po ju propozoj, unë qëndroj në shtëpi”. Redaksia e “Una Mattina” ra dakord. Kur vajtëm në Romë dhe në një nga zyrat e redaksisë i vunë në duar tekstin me pyetjet që do t’i bënin, i lanë një gjysmë ore për të përgatitur përgjigjet. Kjo gjë e irritoi Giorgio Marian dhe u vuri kusht “Ju lutem, nuk dua asnjë pyetje për Zogun, sepse nuk më intereson, nuk dua!” U shpjegoi se në vendin e tij, në Kazerta dhe në të gjithë jugun e Italisë, kishin boll probleme të tjera, duke filluar nga papunësia dhe lufta me krimin e mafies dhe askush nuk donte t’ia dinte për atë që po luhej në media, ku po përpiqeshin më kot ta interpretonin rastin e tij sipas modelit italian të konfliktit mes Savojas dhe Dukës së Aostës. Për këtë lojë, u këmbënguli, nuk u vihej në dispozicion. Njerëzit e Una Mattina” e pranuan kushtin e tij.

Porse në studio gjatë transmetimit të drejtpërdrejtë, pasi e lanë të prezantonte familjen, në pyetjen e dytë u hodhën te tema për Leka Zogun. Giorgio Maria Castriota Scanderbeg u përgjigj pa thënë asgjë nga ajo që prisnin të eturit për thashethem. Shqipëria ende ishte në hall të madh dhe mezi po e merrte veten nga kriza e madhe e anarkisë. Loja e pistë që po bëhej me të e mbushte me zemërim.

Kur u kthyen në shtëpi kuptuan se ishin bërë më të famshëm se më parë. “Una Mattina” kishte mbi pesë milion shikues. Një pjesë e miqve që e vizituan, i thanë se tashmë duhej të përfitonte nga ai moment. Ishte bërë VIP, person tepër i rëndësishëm. Por Giorgio Maria ua preu: do të mbetej i tërhequr në punën e tij, ashtu siç kishte bërë gjithmonë.

Ato ditë ra edhe një telefon tjetër. Ishte Digos, policia sekrete italiane. Kërkuan ndjesë që nuk e kishin ditur se ndodhej aty dhe se tashmë një patrullë do ta mbante nga afër nën mbrojtje. E porositën t’i lajmëronte menjëherë në rast se në afërsi të shtëpisë së tij do të dëgjonte qoftë edhe krismën e një fishekzjarri.

NJE VEPER E RE NE ITALI PER SKENDERBEUN


NJE VEPER E RE NE ITALI PER SKENDERBEUN


Gjenealogjia e Familjes se Skenderbeut, sipas dy te ashtequajtur pasardhes se tij

*Ne Itali jetojne dy pinjollet mashkullore te fisit Kastriotas, Alesandro dhe Xhulio Skanderbeg
*Rembrandi ka bere nje pikture kushtuar Skenderbeut, qe eshte vjedhur ne vitin 1992
Nga Visar Zhiti

Kolanen re te botimeve "Heronjte e Europes moderne", botuesi italian Costanzo D'Agostino, e hapi me nje veper befasuese per heroin kombetar te shqiptareve, Gjergj Kastrioti - Skenderbeu, i cili ne Rome ka dhe nje shtatore te madhe ne sheshin "Albania" ku ne piedestal eshte gdhendur 'Mbrojtesi i paepur i qyteterimit perendimor", nje percaktim i shkelqyer ky, do te thoshim, nga ku mund te nenkuptohen mesazhe te rendesishem, pervoja e hershme e popullit tone, mund te nxirren mesime dhe dinjitet, sidomos per politiken e sotme, per kompleksin e saj per ta cuar vendin ne Europe, kur duhet te dine se Shqiperia jone qe ne rilindjen e mrekullueshme europiane paskesh qene mur i madh mbrojtes i atij qyteterimi, pjese e tij duke qene dhe e vetvetes, etj. etj.

Kete do te kene patur parasysh dhe autori dhe botuesi i librit te ri dhe keshtu duket sikur e shohin Skenderbeun, si pararendes se Europes se Bashkuar.

AUTORI DHE BOTUESI

Autori Gennaro Francione eshte me profesion jurist ne Gjykaten e Romes, anetar i Akademise Nderkombetare te Burckhardit, por dhe president i Bashkimit europian te juristeve shkrimtare, sepse Francione eshte dhe romancier, eseist, gazetar, regjisor e dramaturg, fitues i shume cmimeve letrare, ndersa botusi i tij D'Agostino, do te thoshim, se eshte i magjepsur me Shqiperine, me njerezit e saj dhe historine dhe ka nxjerre ne drite dhe botime te tjera per "vendin e shqiponjave", eseistike dhe letersi te mirefillte, libra te ilustruar per shenjtoren tone Nene Terezen, albume, flete-palosje, edhe pse modeste, por me rendesi te vecante qe ndikojne, sado pak, ne njohjen e kulturave dhe miqesine mes popujve, prandaj dhe ne veprimtarine e tij si impreditor D'Agostino parapelqen te punoje me emigrante shqiptare, t'u gjendet atyre ne ndihme. I mirekuptoj, thote, sepse dhe vete jam i ikur nga Sicilia si shume shqiptare sot per te kerkuar fatin ne Rome qe kur isha 17 vjec dhe, per fat, shton me ironi te sinqerte, atehere nuk kishte "njerez te medhenj" qe te ofronin nje shume te vogel per t'u kthyer pas...



SKENDERBEU NJE HERO MODERN

(hero multimedial)

Keshtu titullohet libri me i ri i Gennaro Francione-s, qe doli kete vit ne Rome, 352 faqsh, me cmim monedhen e re e te perbashket: 18 euro, qe, gjithsesi, ka terhequr vemendjen dhe eshte shperndare ne te dy brigjet e Adriatikut.

Vepra eshte e ndare ne tri pjese, ku ne te paren "Histori e siperfaqshme e shqiponjes dykrenore" me tete kapituj, jepen te dhena per familjen e Gjergj Kastriotit, per Lidhjen e Lezhes, betejat, keshtjellat, luftetaret, krushqite e princave shqiptare, udhetimet dhe fitoret e Skenderbeut dhe ne Itali, pasardhesit, etj. Kurse ne pjesen e dyte "Histori e thelluar e shqiponjes dykrenore", me kater kapituj autori flet per arbereshet ne Itali, per kenget dhe vallet e tyre, zakonet, per Kanunin e Leke Dukagjinit, per demokracine e tij barbare, per Besen dhe Kanunin sot, per bektashizimin, per rapsodet madje dhe per kafshet dhe perbindshat e Skenderbeut, etj, duke na paraqitur dhe nje bibliografi ne fund qe fillon me Marin Barletin e vepra te tjera te mesjetes si ato te Sansovines, G. M. Biemmit, Fallmerayer, G. Musacchi, qe, sigurisht eshte nga Muzakajt, Nolin, K. Frasherin, etj, etj, autore te huaj qe kane shkruar per Shqiperine, arbereshe, shkrimtare te diaspores, gjuhetare, Kanunin, libra te artit te luftes e deri dhe te kinezi Sunt Tzu, sepse, sipas autorit te librit, historia e Skenderbeut eshte e mrekullueshme, sidomos per strategjine e saj e ate te artit te luftes guerile, qe njeh si mjeshter kinezin e lartpermendur, qe, po sipas autorit, Skenderbeu duhet ta kete pasur te njohur..

DRAMA "SHKALLA E SKENDERBEUT"

- thirrje ne boten e pertejme -

Kurse pjesa e trete e librit eshte befasia me e bukur, letersi te mirefillte, nje drame e re e autorit Gennaro Francione, "Shkalla e Skenderbeut", me 12 skena dhe nje epilog, me konceptim modern duke perngjare njekohesisht me dramat e antikitetit, ku shfaqen kori dhe te vdekurit. Personazhet jane historike, reale, qe nga Gjergj Kastrioti Skenderbeu, Donika e tij, Lek Dukagjini dhe princa te tjere, mbreti i Napolit, populli arberor dhe deri te personazhet e trilluar si dervishi Bektash Zyko, shpirti udheheqes, etj. Vepra dramaturgjike na paraqet ringjalljen e heroit, fale dashurise rievokuese e ritualizuese te gjeneratave qe luten per kthim nga bota e pertejme. Na pelqen qe autori perdor here pas here fjale shqip, "o Kruja, o vdekja", kenge e muzike arberore dhe shenon ne krye te pamjeve se me c'pjese muzikore duhet te hapet skena apo te shoqerohet veprimi, si p.sh. me "Gryka e Kacanikut", "Xhamadani i trimerise", apo "Bilbili me vese", o "A kane uje ato burime".

I permendim keto, sepse na pelqen kur arti dhe kultura e te tjereve ne Europe joshen nga arti dhe kultura jone edhe sot, nga historia e popullit tone dhe nga e tanishmja, duke besuar pozitivisht dhe duke na pare si pjese integrale e artit bashkekohor dhe e realitetit te perbashket kulturor ne truallin e madh europian.

TE PAPRITURAT, E PARA:

nje pasardhes i Skenderbeut ne "Lisin e gjakut".

Ne hyrje te librit ka nje pershendetje dhe falenderim njekohesisht per autorin dhe botuesin, por dhe nje vleresim ndaj librit dhe rendesise se tij, ku nder te tjera cmohet qendresa shqiptare ndaj pushtimeve aziatike mesjetare dhe si nje kontribut direkt ndaj stabilitetit politik te Italise dhe si nje pohim martir shqiptar ndaj vlerave te kultures Perendimore, ku historia duhet te mesoje nga vetvetja. Gjithashtu shpaloset mendimi se ky botim "ndihmon leximin e historise se dy popujve ne nje moment kaq delikat, kur Vendi i Shqiponjave po troket ne portat e Bashkimit Europian me shprese se do te gjeje subjekte shpirterore te vete shpirtit te saj... Dhe tani, kur aktualiteti rezervon spektakle te trishta me pasoja te nje lufte tragjike, ne veshet tane kumbon si nje nxitje profecia ne forme pyetjeje e Skenderbeut tone ne lengaten e aktit te fundit: Do ta fitojme valle paqen e vertete ne te cilen myslimanet, te krishteret dhe besimtaret e cdo riti tjeter do te heqin dore nga perdorimi i dhunes per t'i dhene fund cdo kundershtie?".

Alessandro e Giulio Castriota Scanderbeg D'Albania.

Jane emrat e dy vellezerve qe nenshkruajne hyrjen e librit dhe ne na befason mbiemri i tyre "Castriota Scanderbeg D'Albania".

Ne pjesen e pare te librit, ne faqet 201, 202, 203, pasi autori flet per eksodet e medhenj shqiptare per ne bregun tjeter te Adriatikut, hedh nje veshtrim te shkurter mbi pasardhesit e Skenderbeut dhe i gjen deri ne ditet tona.

Mund te duket si e harruar apo e pazgjidhur vertetueshem, por eshte nje pyetje, qe besoj se shqiptaret e kane bere dhe u pelqen ta dine edhe sot: a ka pasardhes te Skenderbeut? Ku jane dhe cilet? Historia zyrtare e conte deri ne tre-kater breza vazhdimin e Kastrioteve, pastaj e humbte sikur pasardhesit kaluan ne linjen memesore, ne ate te "lisit te tamblit" apo te gjinis, sipas Kanunit dhe s'pati vazhdim ajo e linjes aterore, ajo e "lisit te gjakut", po sipas kanunit.

Pra, Kastriotet u treten ne Italine e Jugut, s'pati me "trung", keshtu besohej, ndaj dhe nje perkrenare e Heroit te Europes moderne me nje shpate te tijen, prej andej, shkuan ne Viene ku jane edhe sot e kesaj dite ne nje nga muzeumet e njohura te kryeqytetit austriak.

Eshte e vertete se diktaturat nuk donin qe heronjte te kishin pasardhes. I shmangnin ata, o duke u nderruar me detyrim mbiemrat, gje qe ka ndodhur te ne, o duke i burgosur, edhe kjo ka ndodhur te ne, dhe, kur ishin te pamundura dy te parat per shkak te ikjeve o vdekjeve, i kane shpallur tradhtare, armiq, qe duheshin shkulur nga kujtesa kolektive ose i kane lene ne harrese si te paqene, pra behej steriliteti ose tredhja e historise dhe s'mund te prisje hulumtime te tjeterllojta.

Heroi Kombetar i shqiptareve nuk duhej te kishte pasardhes, pervecse mbretin e shumemevonshem dhe, pas rrezimit te tij, duhej te metamorfozohej te udheheqesi aktual i vendit, madje dhe lavdia arkaike e Heroit duhej te dilte ne pension, qe t'ja linte vendin lavdise se gjalle te diktatorit, etj. etj.

Por le te dalim te libri ne fjale, qe na thote te kunderten, i cili na befason me dy emrat e pasardhesve te Skenderbeut, pikerisht ata te hyrjes, qe jane te linjes aterore, pra te "lisit te gjakut". Autori i librit ndjek rrjedhen e fisit te lavdishem neper shekuj ne Itali. Ja, shkurtimisht:

- Djali i vetem i Skenderbeut, Gjoni ose Xhovani, sic i thone ne Itali, pas vdekjes se te atit, ende i ri, jetoi ne domenin e vet mbi Gargano e me pas, nga 1485, kur lulezon qyteti i Shen Pjetrit ne Galatina ne Token e Otrantos, vendoset atje, ka titullin Duke, duke i shtuar dhe ate te Kontit te Soletos.

- Gjon Kastrioti u martua me Irena Brankovic Paleologa, pasardhesja e fundit e familjes perandorake te Bizantit dhe paten shume femije, mes te cileve Konstandinin, peshkop ne Insernia, Ferdinandin, qe qeveriste domenin feudal te Katrioteve dhe Marien, grua e kulturuar qe njihte shkelqyer letersine greke e latine.

- Ferdinandi u martua me Adriana Acquavivan, vajzen e Dukes se Nardose, paten shume femije si Erinen, Pardon, Akilin e Xhovanin. (Gjonin)... me titullin Baron dhe nga kjo dege familjare pati pasardhes deri ne fund te 1700.

- Ndersa nga Akil Kastrioti rrjedh dega tjeter familjare e Skenderbenjve, te cilet u shperngulen ne Napoli ne vitet 1700 dhe jane atje deri ne ditet tona.

- Biri i Pardos, Konstandini, shperngul rezidencen e vet ne Copertino. Ndersa ne fund te viteve 1600 Aleksander Kastrioti Skenderbeu u shperngul ne Lece, pasardhesit e te cilit jetuan atje deri me 1700.

- Nga mesi i viteve '800 me i madhi i femijve te kesaj linje familjare, nje tjeter Aleksander, u shperngul ne Ruffano, Lece, ku eshte dhe sot rezidenca princerore e Kastrioteve te Skenderbeut.

- Perfaqesuesit e tanishem te kesaj linje familjare jane Alessandro Castriota Scanderbeg, mjek ne Rome dhe i vellai i tij Guilio, magjister adminitrativ.

Sidoqofte ndodh qe ne Itali shume emra qe mbajne mbiemrin Catriota (me nje ose dy "t"), paraqiten si pasardhes te Skenderbeut, por eshte detyre e jona, e dijetareve dhe historianeve shqiptare qe te interesohen shkencerisht dhe te percaktojne vertetesine e tyre. Na eshte dhene rasti te takojme te tille, shkrimtare, muzikante, qe mbajne tituj te larte fisnikerie dhe qe mburren me origjinen e Shqiptarit te Madh, por kane keqardhjen se nuk e flasin gjuhen e te pareve, sepse nuk kane jetuar mes komuniteteve arbereshe, por vecmas si konter dhe duke, qe kane nostalgji per Shqiperine, madje dhe kane ardhur pa u shpallur, pa buje e protokoll, etj. A duhet t'i njohe si te tille vendi yne? Normale do te ishte.

Keto dite ne takuam ne Rome Alessandro Castriota Scanderbeg, i laurear ne mjekesi ne Parma, shkencetar ne neurologji dhe gjenetike, specializuar ne Gjermani, i njohur per studimet e veta dhe ne USA. Te jepte emocion mbiemri i tij ne nje etikete te vogel plastike mbi bluzen e bardhe te mjekut, ndersa nje kamera e televizionit shteteror te Shkupit, seksioni shqip, e intervistonte. Jemi pasardhes te Skenderbeut nga linja mashkullore, po perktheja fjalet e tij, e vertetuar kjo me dokumente, jo vetem te arkivit tone familjar, por dhe te atij shteterorit ne Napoli. Shihja profilin e tij, mundohesha te kapja dicka te larget dhe te mbetur nga Skenderbeu, jo ai i statujti, heroiku, por nga strategu i mencur, i dobeti dhe misteriozi, rembrandiani dhe po prisja me interes si do t'i pergjigjej pyetjes: "A do t'u pelqente te shkonit ne Shqiperi?". Degjova: "Eshte nje enderr e jona..."



E DYTA: REMBRANDI

ose Skenderbeu i tij(?)

Vertet piktori i madh hollandez Van Rijn, i mbiquajtur Rembrand (1606 - 1669) ka realizuar nje portret te Skenderbeut tone? Keshtu besohet? Po si dhe ku? Dhe ku ndodhet tani kjo veper?

Ne ballinen e librit "Scanderbeg un eroe moderno" eshte vendosur ky portret, riprodhuar sipas nje fotografie te origjinalit, qe ishte ne pronesi te familjes se dr. Aleksander Kastriot Skenderbeut dhe i atribuohej Rembrandit. Gjithsesi portreti eshte i shkolles rembrandiane. Qe edhe mund ta kete realizuar ndonje nga nxenesit e njohur te Rembrandit dhe me pas eshte prekur nga dora e Mjeshtrit te madh. Te pakten hamendesohet dhe keshtu per shkak te vlerave artistike te portretit. Po ajo teknike e larte e hollandezit te famshem, hijet e forta, muzgjet me kufij te tretur dhe dalja ne drite te forte, duke ruajtur ate stil morbid dhe tejet delikat. Gjysmeerresira gati bie mbi gjysmen e fytyres ku njeri sy duket sikur i perket mistereve, ndersa tjetri veshtron fuqishem, depertues dhe shume pertej. E gjithe magjia, forca e papermbajtur, potenca gjenerale eshte derdhur me nje siguri te frikshme te ky sy qe ngulmon. Mbi vetullat e zeza dhe te drejta thellohet nje rrudhe e vrazhde zemerimi, e ndricuar dhe kjo, kurse mjekra perzihet me erresiren dhe persiper ruba qe mbeshtjell koken. Veshja nuk eshte e rende absolutisht, qe perkon, sipas meje, me vizionin strategjik te bemave te Skenderbeut, nje kemishe e purpurte me lidheza dhe nje rrip lekure mbi gjoks, ndoshta i shpates qe nuk duket apo i cantes me dekumente.

Teresia e punes mua me kujton disi periudhen rembrandiane te pas 1645 ku teknika e Mjeshtrit te madh nderron gradualisht per shkak te nje izolimi moral dhe shpirteror dhe ringrihet nje dhimbje e re, nje kthelltesi e perndritur vizionare. Rembrandi po u perkushtohej subjekteve biblike dhe evangjelike. Ne portretin rembrandian te Skenderbeut ka shume vetmi, enigme dhe nje vendosmeri sekrete ne perballje me boten.

Rembrandi nuk ka qene ne Itali, por kur ai vendoset ne Amsterdam, punoi per ca kohe me piktorin P. Lastmann, qe kishte jetuar ne Rome dhe kishte perfituar mjaft nga arti italian, nderkaq dihen kontaktet e Rembrandit dhe interesi i tij per iluminizmin karavaxhian. Dhe keshtu, na pelqen te besojme, se do ta kete terhequr vemendjen e Rembrandit apo te grupit te tij ndonje portret italian i Skenderbeut, se dihet, ka te tille, jane bere kur heroi yne shkonte ne Itali, gjate qendrimit ne papat. Por eshte detyre e specialisteve te percaktojne, une vetem informoj per here te pare ketu per nje mundesi te tille: portret i Skenderbeut nga Rembrandi.

Dhe rendesine e tij, vleren artistike dhe autetincitetin, madje dhe misterin rembrandian, e shton dhe fakti se portreti eshte vjedhur me 1992 dhe eshte ne kerkim nga interpoli.

Por gjithsesi, me e rendesishme eshte te mos leme harresen dhe bashkepunetoret e saj te vjedhin vlera kulturore dhe kombetare, qe jane pasuri e perbashket.

Visar Zhiti



Trokasin dy zbulime te medha per Skenderbeun
*Ne Itali jetojne dy pinjollet mashkullore te fisit Kastriotas, Alesandro dhe Xhulio Skanderbeg
*Rembrandi ka bere nje pikture kushtuar Skenderbeut, qe eshte vjedhur ne vitin 1992

"Fillimi i dy zbulimeve interesante" per heroin kombetar ka nisur permes nje vezhgimi te publicistit dhe shkrimtarit Visar Zhiti. Ai ka hulumtuar ne Rome ne librin e nje autori vendas, per pasardhesit reale, qe jetojne te Skenderbeut dhe nje portret te panjohur te Rembrandit per heroin, qe pas vjedhjes, tashme kerkohet nga Interpoli

Skenderbeu eshte figura e vetme shqiptare, qe i ka shpetuar anatemes kombetare. Ajo qe i ka prekur te gjithe heronjte tane, duket se nuk e ka perbaltur heroin Kombetar. Ai megjithese gati eshte nje hero i koheve moderne ka kaluar me plot te drejte ne mit, qe ne te gjalle te tij. Ndoshta, eshte ky fakti, qe shqiptaret, kudo qe te jene, identifikojne krenarine kombetare me figuren e tij. Libri i fundit i autorit italian Gennaro Francione, "Skenderbeu nje hero modern" (hero multimedial), kushtuar atij, eshte nje sprove, nga ku fillojne dhe dy zbulime interesante per shqiptaret. Kjo deshmi na ka ardhur nga shkrimtari i njohur Visar Zhiti, qe eshte njekohesisht mik i autorit dhe qe ka hulumtuar nga faktet e tij. Thelbi i deshmise, qe i intereson publikut shqiptar, eshte se "Lisi i gjakut", i familjes se Kastrioteve gjallon. Zhiti ka takuar nje prej pinjolleve Kastriotas ne Rome. Fakti tjeter interesant eshte qe piktori i madh i shekullit te XVII, Rembrand, i ka kushtuar nje nga portretet e tij. Deri vone, pak para se te grabitej, ajo ka qene pjese e inventarit privat te pinjolleve Kastriotas ne Itali. Per fat te keq, kemi imazhin e Rembrandit, por jo origjinalin, qe eshte grabitur dhe tashme eshte ne kerkim te Interpolit. Alessandro e Giulio Castriota Scanderbeg D'Albania jane emrat e dy vellezerve Kastriotas, qe e kane nenshkruar hyrjen e librit dhe qe nuk kane sesi mos te mrekullojne me titullin e tyre "Castriota Scanderbeg D'Albania". Te dy pinjollet e sotem, me profesione njeri mjek dhe tjetri magjister administrativ perbejne sipas autorit italian, pasardhesit e tij te vertete.

Vepra eshte e ndare ne tri pjese, ku ne te paren "Histori e siperfaqshme e shqiponjes dykrenore" me tete kapituj jepen te dhena per familjen e Gjergj Kastriotit, per Lidhjen e Lezhes, betejat, keshtjellat, luftetaret, krushqite e princave shqiptare, udhetimet dhe fitoret e Skenderbeut dhe ne Itali, pasardhesit, etj. Kurse ne pjesen e dyte: "Histori e thelluar e shqiponjes dykrenore", autori flet per arbereshet ne Itali, per kenget dhe vallet e tyre, zakonet, per Kanunin e Leke Dukagjinit, per demokracine e tij barbare, per Besen dhe Kanunin sot, per bektashizimin, per rapsodet, madje dhe per kafshet dhe perbindshat e Skenderbeut, etj. "Pjesa e trete e librit eshte befasia me e bukur, letersi te mirefillte, nje drame e re e autorit Gennaro Francione, 'Shkalla e Skenderbeut' me 12 skena dhe nje epilog, me konceptim modern duke perngjare njekohesisht me dramat e antikitetit, ku shfaqen kori dhe te vdekurit. Personazhet jane historike, reale, qe nga Gjergj Kastrioti Skenderbeu, Donika e tij, Lek Dukagjini dhe princa te tjere, mbreti i Napolit", thote Zhiti.

Duke iu kthyer portretit, Zhiti, sepse per sa i perket pasardhesve te Skenderbeut, ka pasur disa syresh qe kane pretenduar ne kohe te ndryshme, autori thote me modesti se "eshte detyre e specialisteve te percaktojne, une vetem informoj per here te pare ketu per nje mundesi te tille: portret i Skenderbeut nga Rembrandi". B.an

Gjenealogjia e Familjes se Skenderbeut, sipas dy te ashtequajtur pasardhes se tij
- Djali i vetem i Skenderbeut, Gjoni ose Xhovani, sic i thone ne Itali, pas vdekjes se te atit, ende i ri, jetoi ne domenin e vet mbi Gargano e me pas, nga 1485, kur lulezon qyteti i Shen Pjetrit ne Galatina ne Token e Otrantos, vendoset atje, ka titullin Duke, duke i shtuar dhe ate te Kontit te Soletos.

- Gjon Kastrioti u martua me Irena Brankovic Paleologa, pasardhesja e fundit e familjes perandorake te Bizantit dhe paten shume femije, mes te cileve Konstandinin, peshkop ne Insernia, Ferdinandin, qe qeveriste domenin feudal te Katrioteve dhe Marien, grua e kulturuar qe njihte shkelqyer letersine greke e latine.

- Ferdinandi u martua me Adriana Acquavivan, vajzen e Dukes se Nardose, paten shume femije si Erinen, Pardon, Akilin e Xhovanin. (Gjonin)... me titullin Baron dhe nga kjo dege familjare pati pasardhes deri ne fund te 1700.

- Ndersa nga Akil Kastrioti rrjedh dega tjeter familjare e Skenderbenjve, te cilet u shperngulen ne Napoli ne vitet 1700 dhe jane atje deri ne ditet tona.

- Biri i Pardos, Konstandini, shperngul rezidencen e vet ne Copertino. Ndersa ne fund te viteve 1600 Aleksander Kastrioti Skenderbeu u shperngul ne Lece, pasardhesit e te cilit jetuan atje deri me 1700.

- Nga mesi i viteve '800 me i madhi i femijve te kesaj linje familjare, nje tjeter Aleksander, u shperngul ne Ruffano, Lece, ku eshte dhe sot rezidenca princerore e Kastrioteve te Skenderbeut.

- Perfaqesuesit e tanishem te kesaj linje familjare jane Alessandro Castriota Scanderbeg, mjek ne Rome dhe i vellai i tij Guilio, magjister adminitrativ.